Mundarij a I. I o‘quv materiallar (ma’ruza)

3. Konteynerlashtirish

Konteynerlashtirish deganda yiriklashtirilgan standart yuk birligini hosil qilish tushuniladi. Yiriklashtirilgan yuk birligini hosil qilish jarayoni alohida olingan sanoat o‘rab-chirmash yo‘li bilan yuklarni jismonan birlashtirib, bitta standart paket holiga keltirish tushuniladi. Yiriklashtirilgan yuk birliklarini hosil qilish yuklarni transportlashtirish va qayta ishlashni qulaylashtiradi.

YUk birliklarini shartli ravishda ikki turga ajratish mumkin:

• 
  birlamchi yuk birligi-yashikdagi, bochkadagi, qopdagi va shunga o‘xshash yuklar;
  
• 
  yiriklashtirilgan yuk birligi-tagliklarga taxlangan donabay yuklar, yashiklar va boshqalar.
  

Konteyner-ko‘p marotaba ishlatiluvchi tara bo‘lib, transport vositasiga ortish va undan tushirishda mexanizatsiya ishlatishga moslangan. Amalda konteynerlar taxta, metall va plastmassadan qattiq qilib va rezina yoki sun’iy plyonkalardan elastik qilib yasalgan bo‘lishi mumkin. Ular faqatgina bir transport turi bilan tashiluvchi (mahalliy) va bir necha turdagi transport vositasida tashiluvchi tranzit konteynerlarga bo‘linadi.

Konteynerlar vazifalariga ko‘ra universal va maxsus bo‘lishi mumkin.

Universal konteynerlar aksariyat hollarda aholi iste’moli tovarlarini tashishga mo‘ljallangan, maxsus konteynerlar esa aniq yuk turi yoki yuklarning kichik guruhini tashishga mo‘ljallangan bo‘ladi.

Davlat standartlariga binoan konteynerlar brutto-massasi 10, 20 va 30 tonnali ko‘p yuk tashuvchi (suv va quruqlik transportlarida qo‘llanadi), 2,5.... 5t (temir yo‘llarda qo‘llanadi) va kam tonnajli 0,625....1.25t avtomobil konteynerlaridan iborat bo‘ladi (5 - jadval).

Konteynerlarning o‘lchamlari

5-jadval

Massasi, brutto, t	Gabarit o‘lchamlari, mm				O‘z og‘irligi kg		Ichki hajmi m^3
	uzunligi	eni	balanligi
Kichik tonnali
0,625	1150	1000	1700	200		1,47		Avtomobil transportida to‘g‘ridan-to‘g‘ri tashiluvchi
1,25	1800	1050	2000	300		2,60
O‘rtacha tonnali
2,5	2100	1325	2400	600		5,07		Aralash avtomobil transporti, temir yo‘l transporti, daryo transporti
5,0	2650	2100	2400	1000		10,23
Katta tonnali
10	2991	2438	2438	13,50		14,50
30,0	12192	2438	2438	3500		63,00

Ba’zi konteynerlar ularning va texnik tavsiflari quyidagi rasmlarda va jadvallarda berilgan:

1. 
   40 futli standart konteynerlar:
   

T/r