Unda boshqa moylardan farqli o ‘laroq oltingugurt miqdori 1 %
dan ko‘p bo‘lmagan tarzda tayyorlanadi. MK—22 moyini
tanlangan Baku neftlarini kislota-kontakt usulida tozalab
tayyorlanadi. Garchi porshenli aviatsiya
dvigatellari uchun
qo‘ndirmalar ishlatilmasa ham ularni qo‘llashdagi uzoq tajriba
shuni
ko‘rsatadiki,
oksidlanishga,
yemirilishga
qarshi
va
yuvuvchi qo‘ndirmalar qo‘shish hisobiga dvigatelning resursini
va ishlash mustahkamligini oshirish mumkin.
6.2.
Gaz trubinali dvigatellar uchun moylar
Gaz trubinali aviatsiya dvigatellari konstruksiyasi va
ekspluatatsiya sharoitlari bo‘yicha porshenlardan farq qiladi, shu
sababli ularni moylash uchun mo*ljallangan moy sifatiga o'ziga
xos talablar qo'yiladi. Ko'pgina
gaz trubinali dvigatellarda
surkov
sistemasi
sirkulatsiyalash,
unda
moy
porshenli
dvigatellardagi kabi yonilg‘i havo aralashmasi yonish zonasi
bilan kesishmaydi va uning sarfi sezilarli kam. Moy bilan
trubina podshipniklari va kompressor podshipniklari, yurituvchi
korobka va yordamchi mexanizmlar moylanadi. Zamonaviy
truboreaktiv dvigatellarda moy 140—160°C
haroratda turli xil
metallar va havo bilan ta ’sirlashuvda ishlaydi. Bu moyni intensiv
oksidlanishga va smolasimon quyqalar, laklar va nagarlar hosil
boiishiga sabab bo‘ladi. Shu bilan bog‘langan holda GTD
uchun moylarni oksidlanish turg‘unligi va uchuvchanligiga
kuchaytirilgan talablar qo‘yiladi.
Ular shuningdek, atrofdagi
havo harorati—50°C gâcha bo‘lgan hollarda dvigatelni yengil
ishga tushirishini ta’minlashi, yaxshi harorat qovushqoqlik
xususiyatlariga ega bo‘lishi va o‘sha vaqtning o‘zida maksimal
haroratlarda ham yetarlicha qovushqoqlikka ega bo‘lishi kerak.
Shu bilan birga bu moylar yuqori haroratdagi yaxshi xossalari
bilan bir qatorda past haroratda harakatchan bo‘lishi kerak,
shuningdek, past qotish haroratiga ham ega boMishi kerak.
Ularni
tayyorlash
uchun
tor
funksiya
tarkibli
chuqur
deparaflnlangan yuqori tozalikdagi distil-latordan foydalaniladi.
Moylarni ekspluatatsiya xossalarini zarariy darajasi qo‘ndirmalar
qo‘shish bilan ta’minlanadi. GTD
uchun bir necha xil moylar
ishlab chiqariladi. (MS—6, MK—8, MS—8n va boshqalar)
ulaming xossalari quyidagicha bo‘lishi kerak:
82
GGD dvigatellari moylarining tasnifi
22-jadval
Ko‘rsatkichlar
Qovushqoqlik, mm2/s
MS-6
MS-8
n
MK-8
50°C da, kam boMmagan
6-6,3
7,5-8,5
8,3
-40°C da, ko‘p boMmagan
1700
3500
6500
Kislota
miqdori,
M2KON/2,
ko‘p bo‘lmagan
0,04
0,02
0,04
Harorat, °C
Alangalanish (yopiq tigelda) past
bo‘lmagan
145
150
140
Qotish, yuqori boMmagan
-5 5
-5 5
-5 5
Kul miqdori» ko‘p boMmagan
0,005
0,005
0,005
C miqdori, % ko‘p boMmagan
0,7
0,6
0,14
Korroziya,
g/m2,
ko‘p
boMmagan
5
1,5
—
Turbovintli dvigatellarda TVD og‘ir kuchlanishli reduktorlar
ishlatilishi
sababli,
moylar
oksidlanishga
qarshi
yuqori
turg‘unlikka va qovushqoqlik-harorat xossalari bilan oshirilgan
surkash
xususiyat-lariga
ega
boMishi
kerak.
Surkalish
xususiyatlarini
yaxshilash
uchun
moylarga
qo‘ndirmalar
qo‘shiladi, ayrim hollarda ulami sintetik suyuqliklar bilan ham
aralashtiriladi. TVD uchun qovushqoqligi 100°C da 4dan
13mm2/s gacha bo‘lgan distillât va qoldiq
moylar aralashmasidan
tayyorlanadigan moylardan foydalanüadi.
6.3. Industrial moylar
Industrial moylar (ishlab chiqarish jihozlarini, mashina va
mexanizmlarini moylash uchun mo‘ljallangan industrial moylar)
ulushi umumiy ishlab chiqarilayotgan moylar hajmining 30 %
dan ko‘prog‘ini tashkil qiladi. Industrial moylami, texnik
asoslangan va qabul qilingan siniifikatsiyasi mavjud emas.
Qo‘llanish
sohasiga
qarab
moylar
umumiy va
maxsus,
qo‘ndirmali va qo'ndirmasiz turlarga bo‘linadi. Qo‘llanish sohasi
bo‘yicha industrial moylar tishli uzatmalar uchun ishqalanib
moslashish uchun va ayrim boshqa chegaralangan qo'llanishi
83
moylariga ajratiladi. Industrial m oylam i m otor m oylaridan farqi
ularni past haroratda ishlovchi issiq havo va gazlar bilan bevosita
aloqada
bo‘lm agan
ishqalanuvchi
m exanizm lar tugunlarida
ishlataolishidir. Bu m aqsadlarda asosan
turli xil tozalikdagi
distillyat
m oylari
ishlatiladi.
Yaqin
vaqtlargacha sanoat
jihozlarini surkovi uchu n industrial m oylar qo‘ndirm alarsiz
chiqarilar edi va h ar doim ham jihozni ishonchli ekspluatatsiya
ishlariga javob bera olmas edi. Turli darajadagi kuchlanishli tishli
uzatm alar va boshqa sanoat jihozlari uchun bir necha seriyada
qo‘ndirm ali industrial m oylar ishlab chiqarilgan (IG P , ISP, IR P
va ISP seriya-sidagi moylar). U lam ing tasniflari quyidagicha
keltirilgan:
Do'stlaringiz bilan baham: 
