Moliyaviy tahlil fanining predmeti, obyekti, maqsadi, prinsplari


O‘zbekiston Respublikasida Moliyaviy tahlilning tashkil topishi va rivojlanishi



Download 158,66 Kb.
bet6/22
Sana01.01.2022
Hajmi158,66 Kb.
#302658
1   2   3   4   5   6   7   8   9   ...   22
Bog'liq
molyaviy tahlil 1

O‘zbekiston Respublikasida Moliyaviy tahlilning tashkil topishi va rivojlanishi

Tabiat va jamiyatdagi hodisalar singari iqtisodiy hodisalarning ham tarkibiy qismlarini bilmay turib, ya’ni tahlil qilmay turib, ularni ilmiy jihatdan o‘rganib bo‘lmaydi.

Analiz iborasi «analisys» so‘zidan olingan bo‘lib, «bo‘laman», «hal etaman» degan ma’noni bildiradi. Binobarin, tahlil murakkab hodisa va predmetlarni tarkibiy qismlarga bo‘lish, ajratib qo‘yish asosida ko‘rsatkichlarni taqqoslash va o‘rganish demakdir. Ma’lumki, korxo- nalarda iqtisodiy samaradorlikni oshirish, faoliyatning sifat va miqdor ko‘rsatkichlari bo‘yicha muvaffaqiyatlarni o‘rganish va uni takomillashtirishning qulay yo‘llarini belgilash - Moliyaviy tahlilni tashkil qilishning zaruriy shartlaridan biridir.

Bozor iqtisodiyoti sharoitida Moliyaviy tahlilning roli keskin oshadi, chunki boshqarishda oldingi ma’muriy-buyruqbozlik tizimidan voz kechilib yangi, erkin iqtisodiy mexanizmlar orqali boshqarish tizimi shakllanadi. Oldingi tahlil, asosan, reja ko‘rsatkichlarini asoslashga, uning bajarilishini ta’minlashga qaratilgan edi. Bugungi kunda esa, har bir xo‘jalik subyekti o‘z faoliyatini mustaqil ravishda boshqaradi. Bu, o‘z navbatida, tahlilning rolini oshiradi. Moliyaviy tahlil orqali har bir subyektda mavjud bo‘lgan ichki va tashqi imkoniyatlar aniqlanadi, ularni amaliyotga safarbar qilish chora-tadbirlari ishlab chiqiladi.

Moliyaviy tahlil orqali ijtimoiy ishlab chiqarish samaradorligi hamda mamlakatning iqtisodiy salohiyati aniqlanadi. Bunda, tahlil uchun man- ba bo‘lib, yig‘ma statistik ma’lumot asos bo‘la oladi. Xo‘jalik faoliyatini tahlil qilishdan maqsad korxona va birlashmalarning ish faoliyatiga obyektiv baho berish va xo‘jalik yuritishning samaradorligini yanada oshirishdan iboratdir. Bunday tahlil natijalari korxonaning xo‘jalik faoliyatini doimo nazorat qilib turishni, unga rahbarlik qilishda xatoga yo‘l qo‘ymaslikning oldini olishga xizmat qiladi. Xo‘jalik faoliyatini tahlil qilish quyidagi tamoyillarga amal qilgan holda amalga oshiriladi:


  • ilmiy asoslangan tamoyil;

  • obyektivlik tamoyili;

  • tizimli va komplekslik tamoyili;

  • operativlik tamoyili;

  • umumiylik tamoyili.

Moliyaviy tahlilning vazifasi - ushbu bandlarda keltirilgan vazifalar

bilan cheklanmaydi. Korxona faoliyati shu darajada serqirraki, tahlil jarayonida uning hamma jihatlarini o‘rganish lozim. Shunday ekan, tahlil vazifasi ham ko‘p qirralidir. Tahlil jarayonida barcha kamchiliklar aniqlanadi. Boshqaruv qarorlarini qabul qilishda esa aniqlangan kamchi- liklarga kelgusida yo‘l qo‘ymaslik chora-tadbirlari ishlab chiqiladi. Shu tariqa kamchiliklar bartaraf qilinib, xo‘jalik faoliyatining uzluksiz ravishda takomillashuvi va samaradorligi oshib borishi ta’minlanadi.

Moliyaviy tahlilning asosiy vazifasi - bu korxonalar faoliyatida foyda miqdorini ko‘paytirishning to‘g‘ri va optimal yo‘llarini aniqlab berish- dir. Agar korxona faoliyatida foyda miqdorining oshishiga narx- navoning ko‘tarilishi yoki atrof-muhitga zarar yetkazish evaziga erishilsa, buni hech qachon korxona muvaffaqiyati deb bo‘lmaydi. Moliyaviy tahlil oldida turgan muhim vazifalardan yana biri – bu korxona mehnat jamoasi faoliyatining iqtisodiy natijasini aniqlashdir. Tahlil qilish jarayonida tashqi va mehnat jamoasiga bog‘liq omillar ahami- yatini o‘rganish lozim. Bunda erishilgan natijalarni me’yoriy yoki hisobot davri natijalarini taqqoslash bilan chegaralanib qolish kerak emas. Eng muhimi – mamlakat erishgan yutuqlari, raqobatbardosh mahsulot ko‘rsatkichlari va dunyo ilmiy-texnika darajasi bilan solishtirish muvaffaqiyatlar garovi ekanligini unutmaslikdir.

Masalan, tahlilni quyidagi masshtablarda amalga oshirish mumkin:



  • xalq xo‘jaligi tahlili;

  • korxonalar xo‘jalik faoliyatining tahlili.

Xalq xo‘jaligi tahlilida iqtisodiyotning butun tarmog‘i, ayrim hu- dudlarning iqtisodiy ko‘rsatkichlari dinamikasi, o‘sish darajasi va ular- ning rivojlanishdagi o‘ziga xos xususiyatlari va qonuniyatlari o‘rga- niladi.

Hozirgi bozor iqtisodiyoti sharoitida hisob va hisobotni ikki qismga bo‘lish qabul qilingan:



  1. Boshqaruv hisobi.

  2. Moliyaviy hisob (umumbuxgalteriya hisobi).

Shunga muvofiq Moliyaviy tahlil ham ikki qismga: moliyaviy va boshqaruv tahliliga bo‘linadi, o‘z navbatida, moliyaviy tahlil tashqi va ichki moliyaviy tahliliga, boshqaruv tahlili esa ichki boshqaruv tahliliga bo‘linadi. Tashqi moliyaviy tahlil buxgalteriya hisobi va hisoboti asosida, ichki moliyaviy tahlil buxgalteriya hisobi va hisoboti hamda tezkor hisobotlar asosida olib boriladi. Ichki boshqaruv tahlili esa tezkor hisobotlar va boshqaruv hisoboti asosida olib boriladi. Moliyaviy tahlilning maqsadi bu korxonani hisobotlar orqali o‘tgan davrda, tahlil qilina- yotgan vaqtda va kelajakda erishilgan va erishiladigan moliyaviy natija- lari va moliyaviy holatiga baho berish hamda iqtisodiy tashxis qo‘yishdan iborat.


Download 158,66 Kb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   2   3   4   5   6   7   8   9   ...   22




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish