Mikrobiologiya va immunologiya

Mikroblarga yuqori haroratning ta’siri. Yuqori haroratga ko’proq mikrobning vegetativ shakllari ta’sirchandir. Harorat yuqori bo’lgani sari mikroblarni halokatga uchratadi. Tif bakteriyalari 47⁰C da 2 soatdan kiyin, 59⁰C da 21 soatdan keyin o’ladi. Shuningdek sporalar ham 100⁰C da 20 soatdan keyin, 130⁰C 2-4 daqiqadan keyin o’ladi (V.I.Vashkov 1956). Mikroblarga quruq issiqdan ko’ra, issiq bug’ kuchli ta’sir qiladi. Masalan kuydirgi qo’zg’atuvchisi sporasi bug’ ta’sirida 102⁰C, quruq issiqda esa 180⁰ da 1 daqiqadan keyin o’ladi.
Mikroblarga past haroratning ta’siri. Past haroratlar odatda mikroblarni o’ldirmaydi, balki ularning rivojlanishi va ko’payishini to’xtatadi. Mikroorganizmlar anabioz holatda 12 ming yilgacha saqlanishi mumkin.
Mikroblarga quritish va vakuum ta’siri. Quritish natijasida mikrob hujayrasidagi namlik yo’qoladi, mikrobning hayot faoliyati pasayib anabioz holatga o’tadi. Bunday holatda ayniqsa vakuumda, mikrob hujayralari 10 yillab saqlanadi. Patogen streptokokklar 25 yil , tuberkulyoz qo’zgatuvchisi 17 yilgacha hayotchan ligi saqlanib qolgan. Past haroratda vakuumda tezlik bilan quritish (sublimasiya usuli ) tirik vaksinalar (tuberkuleyoz, brusellyoz, grip), vitaminlar, fermentlar va boshqa biologik preparatlar tayyorlashda ishlatiladi.
Mikroblarga yorug’likning ta’siri. Yorug’likning bakterisid ta’siri uning to’lqin uzunligiga bog’liq, u qancha qisqa bo’lsa shuncha kuchli ta’sir qiladi. Tug’ri tushgan quyosh nurlari ta’sirida ko’pgina patogen mikroblar o’ladi (tuberkulyoz qo’zg’atuvchisi 3 – 5, oqsil virusi 2 soat davomida).
Mikroblarga rentgen nurlarining ta’siri. 1898 yilda ular ta’sirida ichak tayoqchasi tillarang stafilokokk, vabo vibirioni va boshqa mikroblarni o’ldirishga muvoffaq bo’lgandan beri ma’lum. Nurlanishga yosh hujayralar ayniqsa bo’linish va rivojlanish davrida ko’proq ta’sirchandir. Nurlanishning bakterisid ta’siridan amalda ko’p foydaniladi. Bakterisid, kvars lampalarining ul’trabinafsha nurlari ta’sirida boks, operasiya xonalari havosini sterillash uchun qo’llaniladi (2-3 soat yoqiladi). Hozirgi vaqtda ionli radiasiya ta’sir ettirilgan har xil radio vaksinalar ishlatilmoqda.