Mikrobiologiya (Ma’ruza matnlari)

5. Denitrifikatsiya jarayoni haqida tushuncha. 

Denitrifikatsiya 

nitratlarning biologik, mikroblar ishtirokida qaytarilishi jarayonidir. Bu bevosita 

denitrifikatsiya deyiladi. Agar aminokislotalar bilan nitrit kislota  ta’sirida 

molekulyar azot hosil bo‘lsa, ya’ni nitratlar ximiyaviy yo‘llar bilan qaytarilsa 

bilvosita denitrifikatsiya sodir bo‘ladi. Shuningdek, agarda nitratlar 

ammiakgacha qaytarilsa va ammiak hujayradagi moddalar uchun azot 

manbai bo‘lib xizmat qilsa bu hol assimilyatsiyali denitrifikatsiya deyiladi. Bu 

o‘simlik va mikroorganizmlar uchun foydlai va ular shu jarayonni sodir etish 

qobiliyatiga ega. Agarda nitratlar energiya hosil qilish uchun zarur organik 

moddalar oksidlanishida kislorod o‘rnida qo‘llansa bunday denitrifikatsiya 

dissimilyatsiyalik denitrifikatsiya deyiladi. Bunday energiya almashinuvini esa 

nitratli nafas olish deyiladi. Nitratlarning qaytarilishi Psevdomonas va 

Parakokkus avlodiga mansub mikroblar ba’zi oltingugurt bakteriyasidan 

(Tiobakteriyalar) sodir etishi mumkin. Bu jarayonda nitrat 



nitrit



azot 

//oksid



azot/oksid



molekulr azot

 hosil bo‘ladi. Bundan ko‘rinib turibdiki hosil 

bo‘lgan azot oksidlari va molekulyar azot uchuvchan. Shuning uchun bu 

jarayonda azotning tuproqdan yo‘qotilishi sodir bo‘ladi.