Microsoft Word XXI asrda islom ziyouz com doc

in loco divinis
[184]
 
tura 
olmaydi; ammo vaqtni belgilash, ibodatga keluvchilar harakatini muvofiqlashtirish va 
jamoaning birligini ko‘rsatish uchun u masjidda bo‘lishi kerak. Garchi ba'zi bir 
madaniyatlarda uning zimmasiga qo‘shimcha ravishda ruhoniy maslahatgo‘ylik vazifasi 
yuklansa-da, bu shar'iy talab emas. Islomning sunniy oqimi mazhablarining to‘rttalasida 
ham bugungi kunda jamoada erkak kishi bo‘lsa, imom erkak bo‘lishi vojibligi qabul 
qilingan. Ko‘pgina kalom ilmi nuktadonlari agar jamoadagilarning barchasi muslimalar 
bo‘lsa, ayol kishining imom bo‘lishiga izn beradi. Biroq ayollar erkaklarga imom o‘tishi 
mumkin emas. Na Qur'onda, na hadislarda buni tasdiqlaydigan biror matn bor: bu - 
o‘rta asrlarda qaror topgan o‘zaro murosaning mahsuli. Faqat ayrim kishilargina buni 
shubha ostiga oladi. Shundaylardan biri Ibn Arabiy bo‘lib, u ayollarning ibodat paytida 
erkaklarga imom o‘tish huquqini himoya qilib chiqqan edi
[185]
. Aslida musulmon 
dunyosidagi ayollardan chiqqan faollar imomlikda obro‘-e'tibor va vakolatning yo‘qligi 
tufayli bunday ahvoldan deyarli tashvishga tushmagan edi. Biror kishi masjid imomi 
bo‘lmay turib ham diniy peshvo bo‘lishi mumkin. Buning tasdig‘i sifatida Umm Hani, 
Oyisha al-Ba'uniyya va Karima al-Marvaziyya singari o‘tmishdoshlarining zamonaviy 
Misrdagi vorisi bo‘lgan Bint ash-Shatiy singari kalom ilmi mutaxassislarini misol qilib 
keltirsa bo‘ladi.
Shu kungacha kechgan bahs-munozaralar shariat masalalariga daxldor bo‘lgan 
metafizika hududlarini oralab susayib bordi. Ko‘rib turganimizday, islom kalom ilmi 
nuqtai nazaridan erkak va ayol jinsiga oid printsiplarda tenghuquqlilikka moyildir, shu 
bilan birga, u amaliy ijtimoiy tuzilmalarda tafovut joriy qiladi. Bu paradoksni tushunish 
jins bilan bog‘liq islomiy falsafa mohiyatini tushunishdir, ushbu falsafa rollarni yuqoridan 
pastga qarab emas, pastdan yuqoriga qarab taqsimlaydi.

---

XXI asrda Islom: Postmodern dunyoda qiblani topish. Timoti J. Uinter