Microsoft Word XXI asrda islom ziyouz com doc

www.ziyouz.com
kutubxonasi 
91
Islomning muvaffaqiyatiga oid jozibador dalillarga murojaat qilganimizda uning tabiati 
va kelib chiqishini esga olsak, ayni muddao bo‘lur edi. Qayd etib o‘tilganiday, Qur'on 
politeistik
[222]
dunyoga, shuningdek, uning ortida turgan yahudiy-xristian dunyosiga 
qarshi taraqqiyotdan chetda bo‘lgan va ta'qib ostida qolgan mazhab vakillari 
manfaatlarini himoya qiluvchi dalil sifatida vujudga keldi. Qur'on va unga qo‘shimcha 
bo‘lgan rasululloh hadislari muqaddas bitiklar sifatida islomga o‘tishga undashning inson 
ruhiyatiga to‘g‘ridan-to‘g‘ri ta'sir qiluvchi diskursidan tarkib topgan. Qur'on dastlabki 
musulmonlarga, sizlarning qoloqligingiz barham topadi, deb kafolat beradi: "Biz esa u 
yerda xorlangan kishilarga marhamat qilishni, ularni (xorlikdan chiqarib, barchaga) 
peshvo zotlarga aylantirishni va ularni (Fir'avn mulkiga) merosxo‘r qilishni 
istaymiz"
[223]
Qur'onning va rasululloh hadislari diskursining ushbu "erkinlashtiruvchi" tamoyilini 
e'tiborga oladigan bo‘lsak, islom avvalboshdanoq qoloq jamoalarga murojaat qilganidan 
ajablanmasa ham bo‘ladi. Bugungi kunda Amerika Qo‘shma Shtatlarida islomni qabul 
qilayotgan qora tanli kishilar miqdori oqtanli dindoshlariga nisbatan yigirma barobar 
ko‘pdir. Ko‘pincha Bobilning yunoncha gaplashuvchi klerikal va siyosiy kiborlaridan, 
keyinchalik esa ular o‘rnini egallagan arab podsholigidan keskin ajratib qo‘yilgan 
dastlabki o‘rta asrlar Yaqin Sharqi aholisi ham xuddi shunday yo‘l tutishi mumkin edi. 
Xristianlar ham, garchi davlat siquvga olmagan bo‘lsa-da va garchi ayni paytda ma'lum 
bir vakolat beradigan, tasalli va va'daning diskursi sifatida vujudga kelgan bo‘lsa-da, 
ancha chetga chiqib qolgan edi, davlat diniga o‘tish muayyan imtiyozlar berishi 
mumkinligiga ishonch hosil qilayotgan edi.
Bu o‘rinda hal etilishi lozim bo‘lgan ba'zi bir muammolar ham borga o‘xshaydi. Yaqinda 
Hindistondagi quyi kasta vakillarining islomni qabul qilishini bir sotsiolog "norozilik uchun 
strategiya"
[224]
deb atadi. Nimadandir norozi bo‘lib islomni qabul qilish din sotsiologlari 
tan olgan hodisadir, buni Irvin Shayner