Microsoft Word ihyo ulimdan sung ziyouz com doc

«Qachonki terilari kuyib bitishi bilan haqiqiy azobni totib ko‘rishlari uchun 

o‘rniga boshqa terilarni almashtiramiz» (Niso, 56) oyati tafsirida Hasan Basriy 

shunday deydi: «Do‘zax kofirlarni har kuni yetmish ming marta yeb tugatadi. Xar yeb 

tugatganida ularga: «Oldingi holingizga qaytinglar» deyiladi. Keyin ular oldin qanday 

bo‘lsa, (yangi azob) uchun yana shunday holatta qaytishadi». 

Jahannam ahlining ho‘ngrab yig‘lashlari, bo‘kirib o‘limni chorlashlarini ham bir 

xayolingga keltir. Bularning barchasi dastlab do‘zaxga otilgan paytdayoq, sodir bo‘ladi. 

Payg‘ambar alayhissalom dedilar: «U Kuni jahannam yetmish ming jilov bilan olib 

kelinadi. Xdr jilovni yetmish ming farishta ushlaydi» (Muslim rivoyati). 

Anas ibn Molik Payg‘ambar alayhissalomning shunday deganlarini rivoyat qiladi: 

«Do‘zax ahliga shunday yig‘i beriladiki, ularning yuzida, tugagan ko‘z yoshlar o‘rnida 

chu-kurga o‘xshash yoriklar paydo bo‘ladi. Yoriqlar ichida kema suzadigan darajada 

qonga to‘ladi. Ho‘ngrash, bo‘kirish, dod-voylab o‘limni chorlashga izn berilganida go‘yo 

rohatlanadilar. Lekin ular bundan ham man qilinadilar» (Ibn Moja rivoyati). 

---

Ihyou ulumid-din. O’limdan so’ng. Imom G’azzoliy 

 

 

www.ziyouz.com kutubxonasi 

32

Muhammad ibn Ka’b deydi: «Jahannam ahlining beshta so‘rovi bor, Alloh ulardan 

to‘rttasiga javob beradi. Be-shinchi so‘rovlaridan keyin ular abadiy gapirmaydilar: 

1) «Ular dedilar: «Parnardigoro, Sen bizlarni ikki bor o‘ldirding va ikki bor tiriltirding 

(ya’ni, avval ona qornida o‘lik-jonsiz holda yaratib, so‘ngra O’zing bizlarga jonhayot ato 

etding. Keyin, ajalimiz yetganida O’zing jonimizni olib-o‘ldirib, Qiyomat kunida yana 

tiriltirding). Bas, bizlar (Hayoti dunyoda qilib o‘tgan barcha) gunohlarimizni e’tirof etdik. 

Endi (bu do‘zax azobidan chiqishning biron yo‘li bormi?» (G’ofir,11-oyat). 

Alloh taolo ularga javob beradi: 

«(Yo‘q, sizlar mana shu azobda mangu qolursizlar). Bunga sabab, qachon (sizlarni) 

yolg‘iz Allohgagina (ibodat qilishga) da’vat qilinganida, kofir bo‘lib, bo‘yin-sunmay, agar 

U Zotga shirk keltirilsa (ya’ni sizlardan kimdir turli butsanamlarga sig‘inishga 

chorlaganida, iymon keltirishlaringizdir» (G’ofir, 12-oyat). 

2) keyin aytishadi: 

«Parvardigoro (va’dang rost ekanini), ko‘rdik va eshitdik, bas, bizlarni (hayotga) 

qaytargin, bizlar yaxshi amal qilaylik. Endi bizlar (Qiyomat haq ekaniga) shak-shubhasiz 

ishonguvchidirmiz» (Sajda, 12-oyat). Alloh taolo ularga javob beradi: 

«... (Qiyomatda) zolim kimsalar: «Parvardigoro, bizlarga ozgina iuhlat bergan (ya’ni, 

bizlarni dunyoga qaytarib, ozgina hayot bergin, albatta) Sening da’vatingni qabul 

qilurmiz va payg‘ambarlarishta ergashurmiz» deydilar. (Shunda ularga javob qilinur) : 

«Ilgari (hayot paytlaringizda) hech qachon zavolga yuz tutmasligingiz (ya’ni hech 

qachod o‘lmasligingiz va Oxirat jazosiga du-chor bo‘lmasligingiz) haqida qasam 

ichmagan edingizlarmi?!» (Ibrohim, 44-oyat). 

3) jahannam ahli deydi: 

«...Parvardigoro, bizlarni (bu azobdan) chiqargin, biz lar qilib o‘tgan amallarimizdan 

boshqa yaxshш (amallar ) qilurmiz» deb dod-voy qilurlar...» (Fotir, 37-oyat). 

Alloh taolo deydi:«...Axir Biz sizlarga eslatma oladigan kishi eslatma olgudek