“Mеnеjmеnt nаzаriyasi” fаni bo’yichа

 

 

II-bob. Tarmoqdagi  umumiy  vaziyat  va  undagi  raqobatning  tahlili. 

 

1.1. Tarmoqdagi  umumiy  vaziyat  va  undagi  raqobat  tahlilining  mazmuni  

va  usullari. 

 

Strategiyani    ishlab    chiqish    tahlilga    asoslangan    ish    bo'lib,  tahlil    2  

yo'nalishda  olib  boriladi:  

1.  Tarmoqdagi  vaziyat  va  undagi  raqobatning  shartlari. 

2.  Kompaniya  ichidagi  vaziyat,  uning  raqobatbardoshligi. 

Tarmoqlar o'zining iqtisodiy  ta'rifi, ulardagi raqobat va rivojlanish istiqbollari 

bo'yicha  bir  -  biridan  farq  qiladi.  Masalan:  Ilmiy  texnika  taraqqiyoti  sur'atlari 

yuqori  va past bo'lishi mumkin. Xar  bar  tarmoq  uchun  zarur  bo'lgan  kapital  

qo'yilmalar  xajmi  xam  xar  xil  bo'ladi.  Bozorlar  esa  maxalliydan  tortib  dunyo  

---

bozorigacha    farqlanadi.    Raqobat    kuchli    yoki    zaif    bo'ladi.    Talab    xam    o'sib  

boruvchi  yoki  kamayib  boruvchi  bo'ladi.  

Tarmoqdagi  umumiy  vaziyat  va  undagi  raqobatni  tahlil  qilishda  aloxida  

usullar    qo'llanilib,    bu    usullar    tarmoqda    bo'layotgan    o'zgarishlar    va    raqobat  

kurashini    baxolash    imkonini    beradi.    Buning    uchun    quyidagi    7ta    savolga  

javob  topish  lozim:  

1.  Tarmoqni  ta'riflovchi  umumiy  iqtisodiy ko'rsatkichlar. 

2.  Tarmoqdagi  raqobat  kuchlari  va  ular  ta'sirining  darajasi. 

3.  Raqobat  kuchlari  tarkibida o'zgarish  yasovchi  omillar. 

4.  Kompaniya  raqobat  mavqeining  kuchli  va  zaif  jixatlari. 

5.  Raqobat    kurashida    muvaffaqiyat    va    muvaffaqiyatsizlikning    kalit  

omillari. 

     6.  Raqobat  qaysi  yo'nalishda  borishini  kim  belgilaydi? 

     7.  Foyda  olish  nuqtai   nazaridan  tarmoqning  jozibadorligi. 

Vaziyat  tahlilining  maqsadi  kompaniyaning  ichki  va  tashqi  muxitiga  xos 

bo‘lgan  va  kompaniyaning  strategik  yo‘nalishi  va  imkoniyatlarini  eng  yorqin 

ifodalovchi jixatlarni aniqlashdan iboratdir. Bunda asosiy e'tibor strategiyaga oid  

bir  qator  muxim  savollarga  aniq  javoblar  topishga  qaratiladi.  So‘ngra  bu  savollar 

kompaniyadagi  strategik  vaziyatning  aniq  manzarasini  shakllantirish  va  uning 

strategik xatti harakatlariga muqobil variantlarni belgilash uchun foydalaniladi. 

Yakka  biznes  bilan  shug'ullanuvchi  kompaniyadagi  strategik  vaziyatni  tahlil 

qilish  usullari  kelgusida  kupincha  diversiyalangan  kompaniyaning  strategiyasini 

tahlil qilishda ham foydalaniladi.  

Yakka  biznes  bilan  shug'ullanuvchi  kompaniyadagi  tashqi  vaziyatni 

(makromuxitni)  tahlil  qilishda  odatda  soxa  va  raqobat  tahlillaridan  foydalaniladi. 

Vaziyatni  tahlil  qilishda  firmaning  eng  yaqin  atrofi  (mikromuxiti)  o‘rganiladi. 

Pastdagi  rasmda  yakka  biznes  bilan  shug'ullanuvchi  kompaniya  uchun  strategik 

tahlilning strukturasi keltirilgan. Kompaniya strategik tahlilining mantiqiy yechimi 

strategiyani  tanlashda  muqobil  variantlarga  baxo  berishdir.  Shunday  qilib,  ushbu 

tahlil strategik rejani shakllantirishning dastlabki nuqtasidir. 

---

 

Vaziyat tahlilidan strategik tanlovga