Менежмент. Маркетинг

10.2.Tovarning yashash davri va uning bosqichlari

10.2.1. Tovarning yashash davri

Firmalar mahsulotning holatini aniqlashda uning yashash davrini tadqiq etishga tayanadilar. Mahsulotning yashash davri tovarning bozorga kirib kelishidan boshlab, to uning bozordan chiqib ketishiga kadar bo‘lgan davrda amalga oshiriladigan tadbirlardan iborat konsepsiyadir. Birinchi marta tovarning yashash davri konsepsiyasini 1965 yili Teodor Levitt tomonidan e’lon qilingan.

Tovarning yashash davri turt tipga ajratiladi: mahsulotning katta sinfining yashash davri, mahsulot to‘rining yashash davri, qo‘llash usullarining yashash davri, mahsulot markasining yashash davri. Masalan, birinchisiga soat misol qilib keltirsak, mahsulot turiga esa kul va osma soatlarni keltirish mumkin, qo‘llash usullariga ko‘ra esa kungirokli soatlardan foydalanishni misol qilib keltirish mumkin.

Marketing maqsadlarida yashash davrining jami turtta tipi o‘rganiladi, firma doirasida ikkincha va uchinchi tiplariga ko‘prok e’tibor beriladi. Birinchisi shu sinfga mansub mahsulotga talab pasayadigan davrda, turtinchisi esa raqobatchi firmaning mavkeini aniqlash zaruriyati paydo bo‘lganda kullaniladi.

Tovarning an’anaviy yashash davrida quyidagi bosqichlar ajralib turadi.

1.ishlab chiqarish;

2.kirib kelish;

3.usish;

4.etuklik;

5.tuyinish;

6.inqiroz (kasodlik).

Amalda har bir mahsulot uchun bu narsa har xil kechadi, ayrim tovarlar bozorga kirib kelishining uzoq davrini boshidan kecharadi, boshqasi tezda kirib keladi, tarkaladi, uzoq muddat barqaror saklanib turadi.