Maxsus pedagogika

Sharq mutafakkirlari merosida bolalarni ma’naviy-axloqiy
tarbiyalash masalalari
Bu borada yordamchi maktab o ‘quvchilariga tushunarli bo‘lgan, ularning 
diqqatini o ‘ziga jalb qiladigan, ularning hayot tajribalaridan nam una olgan 
holda hikoyalar tanlash kutilgan natijalar beradi. Yordamchi maktabda 
darsga tanlangan m atnlar qiziqarli,tili sodda va tushunarli, 
fikrlashga 
undovchi, evristik xarakterda bo‘lsa maqsadga muvofiq boladi. Masalan, 
bu borada m a’rifatparvar adib Munavvarqori Abdurashidxonov (1878— 
1931 )ning «Adibi avval», «Adabi soniy» kitoblari darslik-majmua yo‘sinida 
yozilgan b o lib , ko‘plab she’riy va nasriy hikoyalarni o ‘z ichiga olgan. Ular 
mavzuiga ko‘ra har xil. Ko‘pchiligi tarixiy mavzuda bo‘lib, yo‘nalishiga ko‘ra 
ibratomuz pandlardan tashkil topgan, tili sodda, o ‘qilishi qiziqarli. Masalan, 
«Adabi soniy»dagi ilk hikoyalardan biri «Iskandar ila Arastu» deb nomlangan. 
« 0 ‘tgan zam onda Iskandari Rumiy degan bir podshoh bor edi,— deb 
boshlanadi hikoya. — Oning Arastu otlig‘ bir olim va dono ustozi bor edi. 
Iskandar Arastuni o ‘z yoniga bosh vazir qilib olib, barcha mamlakat ishlarini 
topshirgan edi. Bir ish qilsa shuning maslahati ila qilur edi. Eshikdan kelsa 
o‘midan turib joy berur edi. 0 ‘zining otasidan ortiq izzat va hurmat qilurdi. 
Bir kun vazirlardan biri Iskandardan so ‘radiki, «Na uchun Arastuni 
otangizdan ortiq izzat qilursiz?» Iskandar aytdi: «Otam go‘yoki meni 
osmondan yerga tushurdi, ya’ni otam meni dunyoga kelmog‘imga sabab 
bolldi. Ustozim ilmu adab o ‘rgatub, martaba va izzatimni ortm og‘iga sabab 
bo‘ldi. Shuning uchun ustozimni otam dan ortuq izzat qilurman.
Bu hikoyadan hissa nadur? Bolalarning o lzlari topsunlar».
Yuqorida keltirilgan misollarning talabi aynan hozirgi zamon talablariga 
mostushadi. 0 ‘quvchilar o‘zlari mustaqil fikrlab «Ustozotadan ulug‘» ekanligini 
yodlariga tushiradilar va ular mustaqil ravishda qissadan hissa chiqaradilar.
Bunday korreksion-tarbiyalovchi ishni m untazam olib borish samarali 
natijalar beradi.
Shuningdek, «Avesto»da shunday fikrlar ham uchraydiki, ular bugungi 
kunda tibbiyot fani, pedagogika fani va olimlari tomonidan to ‘la e ’tirof 
etilmoqda. Masalan, «Avesto»da qarindoshlar o ‘zaro oila qurishi man etiladi. 
Bundan tashqari, m azkur asarda bola tarbiyasining ijtimoiy ahamiyati 
masalasi ham o ‘z aksini topgan.