Mavzu: Qiljag‘lilar tipi; tana shakillari va funksiyasi, ko`payishi va rivojlanishi; filogeniyasi. Ikklamchi og`izlar Reja



Download 36,26 Kb.
bet4/4
Sana14.02.2022
Hajmi36,26 Kb.
#448711
1   2   3   4
Bog'liq
Mavzu

Chaetognatha
) kiradi.
Qiljag‘lilaming ко‘pchilik qismi planktonda, faqat ayrim turlari bentos- 
da hayot kechiradi. Ular tanasini orqadan qorin tomonga tez-tez egib suzib 
yuradi. QUjag‘lilar yirtqich hayvonlar, asosan plankton organizmlar bilan 
oziqlanadi. 50 dan ortiq turi ma’lum. Uzunligi 1 sm dan 10 sm gacha bo‘ladi.
Tashqi tuzilishi. Tanasi tiniq shishasimon. Tashqi ko'rinishi qis- 
man baliq chavoqlariga o‘xshaydi. Tanasining oldingi va keyingi tomoni 
biroz siqilgan. Terisi orqa va yon tomonlardan orqa va yon suzgichlami 
hosil qiladi. Hayvonlarning tanasi bosh, gavda va dum qismlarga 
bo‘lingan. Bosh qismi ustki va yon tomonlardan ikki qavat yoping'ich 
bilan qoplangan. Tanasining ko‘p qavatli epiteliy bilan qoplanganligi ul- 
ami boshqa umurtqasiz hayvonlardan farq qiluvchi belgi hisoblanadi. 
Epiteliy ostida ko‘ndalang yo‘lli bo‘ylama muskullar joylashgan. Musk- 
ullaming ostida joylashgan ichki epiteliy qavati tana bo‘shlig‘ini o'rab 
turadi.

Hazm qilish sistemasi tanasining oldingi uchida joylashgan og‘iz 


teshigidan boshlanadi. To‘g ‘ri nayga o ‘xshash ichagi gavdasi bilan dumi 
o ‘rtasidagi anal teshigi bilan tashqariga ochiladi (210-rasm). Og‘iz teshigini 
yon tomondan harakatchan ikki qator joylashgan xitin ilmoqchalar o ‘rab 
turadi. Mezenteriy to'siq tana bo‘shlig‘ini uzunasiga chap va o ‘ng qism­
larga bo‘lib turadi.
Nerv sistemasi halqumusti va halqumosti nerv gangliylari hamda 
ichak ostida joylashgan, kuchli rivojlangan qorin nerv zanjiridan iborat. 
Halqumosti va halqumusti gangliylar miyani hosil qiladi. Qorin nerv zan­
jiridan tana devoriga 12 juft nervlar chiqadi.
Miyasi ustida bir juft mayda ko'zlari joylashgan. Har bir ko‘z uchta 
juda mayda ko‘zchalardan iborat. Boshining ko‘zlardan orqaroqda joy­
lashgan, xilpirovchi epiteliy bilan qoplangan qismi hid bilish organi hiso­
blanadi. Epiteliy bo‘rtiqchalari tuyg'u vazifasini bajaradi.
Jinsiy sistemasi. Qiljag‘lilar germafrodit. Jinsiy organlari juft bo‘ladi. 
Urg‘ochilik jinsiy organlari gavdasining keyingi qismida, erkaklik jinsiy

456


210-rasm. QiljagTilar.
A - tuzilishi (qorin tomondan ko'rinishi). В - rivojlanishi: 1 - miya, 2 - halqum atrofi 
konnektivi, 3 - qorin gangliy, 4 - nervlar, 5 - selom, 6 - ichak, 7 - tuxumdon, 8 - tuxum 
yo‘li, 9 - anus, 10 - urag'don, 11 - urug‘ yo'li, 12 - dumsuzgich, 13 - bosh bezi
14-xitinliilmoqlar, 15,16-erkaklikvaurg'ochilik jinsiy teshiklari, 17-birlam chi jinsiy 
hujayralar, 18 -blastopor, 19-birlam chiichakningyono‘simtalari(selomboshlangichi), 
2 0 - ikkilamchi og'iz.
organlari esa dum qismida bo‘ladi. Tuxumdonlar orqa ichagining ikki yonida 
joylashgan. Urug‘donlar dum bo‘shlig‘ining ikki yon bo‘limida bo‘ladi. 
Yetilgan urug'lar dastlab selomga tushadi, u yerdan ikkita urug‘ yo'li orqali 
dumining ikki yonida tashqi muhitga chiqariladi. Har qaysi urug1 yo‘li

457


kengayib, bittadan urug‘ pufagini hosil qiladi. Urug‘ pufaklarida urug‘ 
hujayralari to'planadi. Faqat jinsiy ko'payadi.
Rivojlanishi. Tuxum hujayrasi bir tekis bo‘linib blastulani, so‘ngra 
invaginatsiya yo'li bilan gastrulani hosil qiladi. Mezodermasi enterotsel 
usulda ichakdan hosil bo‘ladi. Selom bo‘shlig‘i ichakning ikki yonidagi 
bo‘rtiq xaltachalar shaklida bo‘ladi. Hosil bo'lgan ikkita selomning har 
biii ko'ndalangiga bo'linib, bosh va gavda selomlarini hosil qiladi. Blasto­
por bekilib, uning qarshisida haqiqiy og‘iz teshigi ochiladi.
Qiljag‘lilarning kelib chiqishi va hayvonot dunyosida tutgan o ‘mi hozir- 
gacha uzil-kesil aniqlanmagan.

ADABIYOTLAR


1. Abrikosov G.G. Kurs zoologii. V 2 tomax. Т о т . 1, zoologiya 
bespozvonochnix. M. “Visshaya shkola”, 1966,552 s.
2. Averensev C.V. Zoologiya bespozvonochnix. М., “Sovetskaya nauka”, 
1962,464 s.
3. Alirauxamedov S.N., Adashkevich B., Odilov Z., Xo'jaev Sh. Fo'zani 
biologikusuldahimoya qilish. T„ “Mehnat”, 1990,173 b.
4. Dogel'V.A. Zoologiya bespozvonochnix. М., “Visshaya shkola”, 1981, 
606 s.
5. Jizn jivotnix, V 6 tomax. T. 1,2,3, М., “Prosveshenie”, 1968,1969.
Download 36,26 Kb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   2   3   4




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish