mavzu: investitsiya faoliyatida kapital qurilish

Innovatsion salohiyat:

1. 
   moliyaviy siyosat;
   
2. 
   ta’lim, savdo, sanoat, intellektual mulk huquqlarini himoya qilish, migratsiya siyosati;
   
3. 
   innovatsion muhit (ta’lim sifati va infratuzilma, ishchi kuchining rivojlanish darajasi (ishchilarning tayyorlik darajasi va mehnat faoliyati), tadbirkorlik muhiti);
   

Innovatsion faoliyat natijalari:

1. 
   ITTKI natijalari (ITTKIga investitsiyalar, maqolalar, bilim tarqalishi, patentlar va boshqalar).
   
2. 
   biznes samaradorligi (o‘rta va yuqori texnologiyali mahsulotlar eksporti, mehnat unumdorligi);
   
3. 
   innovatsiyalarning ijtimoiy-iqtisodiy rivojlanishga ta’siri.
   

Yana bir global innovatsion indeks – bu taniqli xalqaro biznes maktabi va tadqiqot instituti tomonidan e’lon qilingan va dunyoning eng yaxshi biznes maktablari orasida eng innovatsion va nufuzli deb tan olingan The Global Innovation Index (GII INSEAD), Kornel universiteti, Butunjahon intellektual mulk tashkiloti.





⁵ Global Innovation Index (Boston Consulting Group) [Электронный ресурс]. – Режим доступа: http://en.wikipedia.org/wiki/Global_Innovation_Index_ (Boston_Consulting_Group) (дата обращения: 09.05.2013).
GII INSEAD – yillik statistik reyting bo‘lib, u jamlama ko‘rsatkichga ko‘ra mamlakatlarni innovatsion faoliyat uchun qulay muhit va innovatsion faoliyatning samaradorligi darajasiga ko‘ra ajratib turadi. GII INSEAD indeksiga ikkita kichik indeks kiradi:

1. innovatsion salohiyat (innovatsion kirish) va 2) innovatsion faoliyat natijalari (innovatsion mahsulot), o‘z navbatida ular quyidagi guruhlardan iborat:

   1. 
      institutlar va siyosat (siyosiy muhit, biznes muhiti, normativ-huquqiy baza);
      
   2. 
      kadrlar potensiali (o‘rta maxsus ma’lumot, oliy ma’lumot, ilmiy-tadqiqot va ilmiy-tadqiqot ishlari darajasi);
      
   3. 
      umumiy infratuzilma va axborot texnologiyalari infratuzilmasi (axborot- kommunikatsiya texnologiyalari, umumiy infratuzilma, yekologik barqarorlik);
      
   4. 
      bozor raqobatbardoshligi (kredit va investitsiya siyosati, raqobatbardoshlik, savdo),
      
   5. 
      kompaniyalarning raqobatbardoshligi (malakali ishchi kuchi, innovatsion munosabatlar, bilimlarning tarqalishi va rivojlanishi);
      

1. 
   ijodiy natijalar (nomoddiy aktivlarni, tovarlar va xizmatlarni yaratish, onlayn ijodkorlik);
   
2. 
   bilim va texnologiyalar natijalari (yaratish, bilim, harajatlar va royaltilar ko‘rinishidagi innovatsiyalar natijalari, litsenziyalar bo‘yicha foiz va boshqalar).
   

Ushbu kichik indekslar 84 ko‘rsatkichni o‘z ichiga oladi.
Bloomberg – moliyaviy bozorlarning professional ishtirokchilari uchun moliyaviy ma’lumotlarning ikki yetakchi provayderlaridan biri, har yili innovatsion rivojlanish omilini aniqlash maqsadida 200 dan ortiq mamlakatlar va suveren mintaqalarni o‘rganadigan reytingni (Global Innovation Quotient (GIQ)) nashr etadi.
GIQ reytingi yettita omillar guruhini, shu jumladan ilmiy-tadqiqot va intensivlik (vazn 20 foiz), unumdorlik (vazn 20 foiz), yuqori texnologiyali kompaniyalar ulushi (vazn 20 foiz), olimlar va tadqiqotchilar ulushi (vazn 20 foiz), texnologik va ishlab chiqarish imkoniyatlari (baholash) vazn 10%), ma’lumot darajasi (vazn 5 foiz) va patent faoliyati (vazn 5 foiz) asosida shakllantiriladi. Manba
ma’lumotlar Jahon Banki, Butunjahon intellektual mulk tashkiloti, notijorat global tashkilot konferensiya kengashi Conference Board (inglizcha "konferensiyalar kengashi" dan), OYECD va YUNESKOning ma’lumotlari hisoblanadi.
So‘nggi yillarda innovatsion faoliyatni baholash ob’ekti torayish tendensiyasi kuzatilmoqda, xususan, innovatsion faoliyat koeffitsiyenti bo‘yicha indeksatsiya nafaqat mamlakat miqyosida, balki viloyat miqyosida, shu jumladan alohida shaharlarda amalga oshirilmoqda. Viloyatlar va shaharlar bilimlarning tarqalishi, mahalliy innovatsion tizimning qurilishi, mintaqaviy iqtisodiyotning innovatsiyalar salohiyatining o‘sishi uchun asosiy fazoviy birlikka aylandi. Mintaqaviy darajada innovatsion faoliyatni baholash juda muhimdir, chunki u kuchli va kuchsiz tomonlarini aniqlashga, siyosat yo‘nalishini ob’ektiv ravishda o‘zgartirishga, investitsiyalar uchun qulay shart-sharoitlarni yaratishga va mintaqaning innovatsion salohiyatini tavsiflovchi individual ko‘rsatkichlarni aniqlashga imkon beradi. Biroq, mintaqaviy innovatsion tizimlarni baholashda mutaxassislar asosan hududlarning innovatsion ko‘rsatkichlari to‘g‘risidagi ma’lumotlarning yetishmasligi muammosiga duch kelishmoqda. Xalqaro amaliyotda indekslar mintaqaviy innovatsion tizimlarni baholash uchun ishlatiladi, masalan, Yevropa innovatsion tablosi doirasida yuqorida aytib o‘tilgan Regional Innovation Scoreboard (RIS), Amerika mintaqalaridagi innovatsion indeks (Innovation Index in American regions), Avstraliyaning 2thinknow agentligi reytingi va boshqalar.
RIS indeksiga o‘xshab Amerika mintaqalaridagi innovatsion indeks – Innovation Index in American regions (II) AQShdagi ekspertlar va tahlilchilar tomonidan mintaqalarning innovatsion faoliyatini taqqoslashda qo‘llaniladi. Uning yordami bilan innovatsiyalarni yaratishga va investitsiyalarni jalb qilishga ta’sir qiluvchi turli jihatlarni o‘rganish, mintaqaning innovatsiyalarga qanchalik tayyorligini aniqlash mumkin.
II indeks 23 o‘zgaruvchini innovatsion potensialni, innovatsion natijalarni va iqtisodiy rivojlanishni yuqori baholashni ta’minlovchi kompozit indeksga birlashishni anglatadi. U ikki toifadan iborat – innovatsion potensial (innovation input) va innovatsion faoliyat natijalari (innovation output). Har bir toifada innovatsiyalarni
baholash uchun qo‘shimcha mezonlar sifatida qo‘shimcha ma’lumotlar va individual tadbirlar taqdim etiladi:

1. 
   inson kapitali – bu butun mintaqa aholisi va uning mehnatga layoqatli qismi innovatsiyalarda ishtirok eta olish darajasini ko‘rsatadi (ta’lim; aholining o‘sishi, xususan, 25 yoshdan 44 yoshgacha; iqtisodiy rivojlanishga hissa qo‘shadigan sohalarda ish bilan ta’minlash: axborot texnologiyalari, muhandislik, sog‘liqni saqlash va tibbiyot; matematika, statistika, buxgalteriya hisobi, tabiiy fanlar va atrof- muhitni boshqarish, oliy ta’lim va yuqori texnologiyali sanoat, yuqori texnologiyali sohalarda bandlik ko‘rsatkichi alohida ko‘rib chiqiladi);
   
2. 
   iqtisodiy dinamika ichki bozorning holatini va tadbirkorlar va kompaniyalar uchun mavjud bo‘lgan resurslarni o‘lchaydi (venchur kapitalga investitsiyalar, keng polosali tarmoq – 1000 oilaga to‘g‘ri keladigan turar-joy binolaridagi internetga ulanish punktlari soni); keng polosali xolding kompaniyalar sonining o‘rtacha yillik o‘zgarishi; erkin bozor (yangi kompaniyalarning kirib kelishiga to‘sqinlik qilmasdan), KO‘B va yirik korxonalar soni);
   
3. 
   mehnat unumdorligi va bandlik iqtisodiy o‘sishni, innovatsiyalarning bevosita natijalarini tavsiflaydi (yuqori texnologiyali sohalarda bandlikning o‘sishi; mehnatga layoqatli aholi sonining o‘sishi butun aholining o‘sishiga nisbati; patent faoliyati, YAHM);
   
4. 
   iqtisodiy farovonlik – innovatsion iqtisodiy tizimlar iqtisodiy farovonlikni oshirishga yordam beradi: aholi jon boshiga daromadlar ko‘paymoqda, bandlik oshmoqda va turmush darajasi ko‘tarilmoqda, shuning uchun quyidagi ko‘rsatkichlar qo‘llaniladi: o‘rtacha turmush darajasi, o‘rtacha ishsizlik, aniq migratsiya (tug‘ilish va o‘limdan tashqari), ish haqi, aholi jon boshiga shaxsiy daromadlarning o‘sishi.
   
5. 
   davlat konteksti – nazariy jihatdan muhim bo‘lgan, ammo faqat davlat darajasida mavjud bo‘lgan ma’lumotlar (YAIMga nisbatan davlat va xususiy ITI harajatlari, ilmiy-tadqiqot ishchilarining ish haqi va boshqalar). Ushbu kategoriya hisobga olinadi, lekin indeksga kiritilmaydi, chunki indekslar yagona davlat chegarasida xiralashadi va natijada mintaqaviy darajada innovatsion faoliyatni baholashda tarafkashlik omili paydo bo‘lishi mumkin.
   

II indeks innovatsiyalar sohasidagi kuchli va zaif tomonlarini, imkoniyatlari va tahdidlarini aniqlash va ijtimoiy-iqtisodiy rivojlanish bo‘yicha vakolatli mintaqaviy siyosatni shakllantirish uchun mintaqaning iqtisodiy rivojlanishini baholashga yordam beradi. Kompaniyalar o‘rganilayotgan ob’ektning institutsional muhitini hisobga olgan holda innovatsion potensialni ochishga qodir bo‘lgan indekslarga asoslanishi kerak.

20.