Mavzu: EGA va uning o'zbek tilshunosligidagi tadqiqi I. Kirish o'zbek tilshunosligida eganing mavqeyi. II. Asosiy qism



Download 36,27 Kb.
bet5/11
Sana23.06.2022
Hajmi36,27 Kb.
#694066
1   2   3   4   5   6   7   8   9   10   11
Bog'liq
2 5208583543680145474

So’z – gaplar
Bir so'zdan iborat bo'lib, tarkibga ajrala olmaydigan, boshqa so'zlar bilan kengaya olish imkoniyatiga ega bo'lmagan gaplar so'z gaplardir. So'z – gaplar sodda gapning alohida bir ko'rinishi sanaladi. Ular tasdiq, inkor, so'roq, taajjub, his-hayajon kabilarni ifoda etib, asosan dialogli matnlarda qo'llanadi. Masalan: Sog'ligingiz yaxshimi? - Qabulga birga kiramizmi?
1.Egasi topiladigan gap
2. Egasi topilmaydigan gap
Kesimsiz bir sostavli gaplar nominativ gaplarni birlashtiradi.
1. Egasi topiladigan gap.
Bir tarkibli gaplarning bu tipida ega bo'lmaydi, lekin uni gapning
kesimidan anglab olish mumkin. Bunda diqqat bajaruvchi shaxsga emas, balki harakatga qaratilgan bo'ladi. Bunday bir tarkibli gaplarning bosh bo'lagi, asosan fe'l bilan ifodalanadi. Egasi topiladigan gaplarda shaxs tasavvuri turlicha bo'ladi. Mana shu jihatdan, bu gap tiplarni:
1. Shaxsi aniq
2. Shaxsi noaniq
3. Shaxsi umumlashgan gaplarga ajratish mumkin.
Shaxsi aniq gap. Kesim fe'l bilan ifodalanib, xarakatni bajaruvchi shaxsni aniq ko'rsatib tursa, bunday bir sostavli gaplarni shaxsi aniq gap deyiladi. Shaxsi aniq gapning kesmi quydagicha ifodalanadi:
1. Aniqlik maylidagi fe'l bilan.Masalan: Sermanzara dalalarni tomosha qilib yuraman. (O) Yoppasiga xush kelibsizlar. (YA)
2. Buyruq mayli shaklidagi fe'l bilan. Masalan: Endi o'zingizning ishingiz
haqida gaplashib olaylik.(Tuyg'un)
3. Shart-istak maylidagi fe'l bilan. Masalan: Birodarlar, shu ishni birgalikda bajarsak.
Shaxsi aniq gapning kesmi ba'zan ot kesim bo'lishi ham mumkin. Shaxsi aniq gaplar badiy adabiyotda, ayniqsa, dialog formasidagi nutqda
ko'p qo'llanadi.
Shaxsi noaniq gap.
Kesim fe'l bilan ifodalanib, shaxsni aniq ko'rsatib turmaydigan bir sostavli
gap shaxsi noaniq gap deyiladi. Shaxsi noaniq gapning bosh bo'lagi uchinchi shaxsga qaratilgan bo'ladi. Lekin bajaruvchi shaxs noaniq bo'ladi.
Shaxsi noaniq gapning kesmi quydagicha ifodalanadi.

Download 36,27 Kb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   2   3   4   5   6   7   8   9   10   11




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish