Mavzu: Chala cho`l zonasining tuproqlari

Bu tuproqlar cho’l zonasining Amudaryo va Sirdaryo irmoq-larida, ularning o’rta oqimidagi quyi tyerassalarda. Zarafshon, Surxondaryo, Vaxsh, Murg’ob shuningdek, Atrek daryolarining etaklarida katta maydonlarni egallaydi. Sug’oriladigan dehqonchilik rivojlangan chimli o’tloq tuproqlar turli mexanik tarkibli qatlamlarda paydo bo’ladi.

• Bu tuproqlar cho’l zonasining Amudaryo va Sirdaryo irmoq-larida, ularning o’rta oqimidagi quyi tyerassalarda. Zarafshon, Surxondaryo, Vaxsh, Murg’ob shuningdek, Atrek daryolarining etaklarida katta maydonlarni egallaydi. Sug’oriladigan dehqonchilik rivojlangan chimli o’tloq tuproqlar turli mexanik tarkibli qatlamlarda paydo bo’ladi.

Sizot suvlari sathi 1-3 m chuqurlikda bo’lib,minyerallashuv darajasi daryo va uning tarmoqlari uzoqlashgan sayin ortib boradi.
Bo’z tuproqlar zonasining sohil allyuvial,chimli o’tloq, botqoq-o’tloq va botqoq kabi gidromorf tuproqlari daryolarning quyi tyerassalarida, vodiylarning chekkalarida, yoyilmalarda, pastliklarda va tog’ oldi qiyaliklarining quyi qismlarida keng tarqalgan. Bu yerdagi gidromorf tuproqlarda sug’oriladigan dehqonchilik yaxshi rivojlangan.

Bo’z tuproqlar zonasidagi gidromorf tuproqlar va allyuvial, ko’proq soz rejimli namlanish sharoitida hosil bo’ladi.

Morfologik tuzilishi,kimyoviy va fizikaviy xossalariga ko’ra cho’l zonasidagi ana shunday tuproqlardan kam farqlanadi.

a) Botqoq-o’tloq tuproqlar sizot suvlari yer betiga yaqin joylashgan (0,7-1,2 m) sohil ustida pastlik joylarda tarqalgan.Tabiiy o’simliklar bu yerda o’tloq tuproqlarga nisbatan yaxshi rivojlanadi.

Doimiy syernam bo’lganidan allyuvial botqoq-o’tloq tuproqlarda o’simlik qoldiqlari ko’pgina anayerob sharoitda parchalanadi va natijada gumus miqdori 5-7% gacha bo’lib, pastda keskin kamayadi

Xulosa

• Xulosa
• Bu tuproqlarda sug’orib dehqonchilik qilinadi. Кatta maydonlarda sholi ekiladi. Botqoq tuproqlar sizot suvlari yarim metrdan yaqinroq ancha pastlik yerlarda uchraydi. Botqoq tuproqlar orasida ko’proq gley-botqoqli tuproqlar tarqalgan bo’lib, torf-gleyli-botqoqli tuproqlar ham uchraydi. Gumus miqdoriga ko’ra botqoq-o’tloq tuproqlar ham o’tloq tuproqlar kabi to’q tusli va och tusliga bo’linadi. To’q tusli botqoq o’tloq tuproqlarda gumus miqdori 3-8%, ayrim joylarda 12%gacha, och tuslida esa 1,5-3% atrofida bo’ladi. Botqoq-o’tloq soz tuproqlarda umumiy azot gumus miqdoriga qarab 0,13 dan 0,59 foizgacha va umumiy fosfor 0,15-0,22 foizni tashkil etadi. Botqoq-o’tloq soz tuproqlarning fizik xossalari turli gorizontlarda bir xil emasAyniqsa myergellanish va shu qatlamning fizik xossalari nihoyatda yomon. Sho’rlangan tuproqlarda tegishli meliorativ tadbirlar olib borilishi lozim. Botqoq yerlar quritilib foydalanishi mumkin.

Adabiyotlar:

 

• Abdullayev X.A. O’zbekiston tuproqlari. T:,1977
• Boboxo’jayev.I. Uzoqov P. Tuproqning tarkibi, xossalari va analizi.
• Boboxo’jayev I. Uzoqov P. «Tuproqshunoslik» T: Mehnat 1995.
• Bohodirov M. Rasulov A. «Tuproqshunoslik» T: O’qituvchi 1975.
• Кaurichev I.S. Pochvovedenie M. Кolos 1989.
• Peyve Ya.V Bioximiya pochv M.Selxozgiz 1949.
• Rasulov .M. Irmatov I. Tuproqshunoslik, dehqonchilik asoslari bilan T. O’qituvchi 1980
• Tursunov L. Tuproq fizikasi T.Mehnat 1988.
•