Mavzu: aminokislotalar va oqsillar oqsillarga sifat reaksiyalar. Darsning maqsadi

4-tajriba. Nilander reaksiyasi.
1-2 ml glyukoza eritmasiga 0,5-1 ml Nilander reaktivi (2 gr vismut digidroksinitrat va 4 gr Segnet tuzi (kaliy-natriy tartrat) qaynab turgan suv hammomida 100 ml 10 %li natriy gidroksid eritmasida eritib tayyorlanadi) qo‘shiladi va ohista qaynatiladi. Natijada avval jigarrang, keyin vismut metalli ajralib chiqishi natijasida qora rang hosil bo‘ladi.
Tegishli reaksiya tenglamalarini yozing. Nilander reaktivi ketozalarga ta’sir etadimi? Javobingizni misollar bilan izohlang.
5-tajriba. Fruktozani Selivanov reaktivi bilan reaksiyasi.
Ikkita probirkaga 3 ml dan Selivanov reaktivi (0,5 gr rezorsinni 1:1 nisbatda suyultirilgan xlorid kislotadagi eritmasi) quyiladi. Birinchi probirga 3 tomchi fruktozaning eritmasidan, ikkinchisiga 3 tomchi glyukozaning eritmasidan qo‘shiladi. Ikkala probirkaga ham 80^oC li suv hammomida 8 minut davomida isitiladi. Bu vaqt davomida fruktoza bo‘lgan aralashma qizil rangga bo‘yaladi. Boshqa ketozalar bilan ham shunga o‘xshash natija kuzatiladi.
Tegishli reaksiya tenglamalarini yozing.
6-tajriba. Pentozalarni orsin bilan reaksiyasi (Bial reaksiyasi)
1 ml tekshirilayotgan modda eritmasiga shuncha miqdor orsin reaktivi qo‘shing (Reaktivni tayyorlash quyidagicha: 50 mg FeCl₃  6H₂O 250 ml konsentrlangan xlorid kislotasida eritiladi (=1.14 g/cm³). Eritma qoramtir sklyankada bir oydan ortmagan muddatda mo‘rili shkafda saqlanadi. Tajriba oldidan 1 mlga 4.76 mg hisobida orsin qo‘shiladi). Hosil bo‘lgan aralashmani qaynab turgan suv hammomida 20 minut davomida qizdiring. Eritmada pentozalar yoki metilpentozalar bo‘lsa yashil rang paydo bo‘ladi.
Yashil rang uron kislotalar bo‘lganda ham hosil bo‘ladi, faqat qizdirish ko‘proq davom etadi. Pentozalarni metipentozalardan ushbu reaksiya yordamida farqlash uchun rangli eritmalarning yutilish spektrlari tekshiriladi. Buning uchun eritma amil spirti bilan chayqatiladi, yashil rangli qatlamning spektri olinadi. Pentozalarning spektrida 670 nm da enli, 610 nm da kuchsiz yutilish chizig‘i, metilpentozalarning spektrida esa 670 nm da bitta chiziq paydo bo‘ladi.
Tegishli reaksiya tenglamalarini yozing.