Мавзу: «2 тонна маринадланган карам косерваси ишлаб чиқариш технологик линиясини ташкил этиш» Бажарди: «6-у18» гуруҳ талабаси А. Б. Ғуломов Қабул қилди: доц. Б.Ғ. Норинбоев наманган-2022

Маринадланган карам ишлаб чиқариш линиясини ташкил этиш

1. 
   Карамнинг биологик ва морфологик ҳусусиятлари
   

Оқ бошли карам (Brassica capitata) карам (крестгулдошлар) (Brassicaceae) оиласига тегишли, оқ карам икки йиллик ўтчил ўсимлик бўлиб, тупроқ унумдорлиги ва намлигига катта талаблари билан ажралиб туради.
Вегетация давомийлиги ва йил давомида вегетация жараёни нуқтаи назаридан оқ бошли карамни эртаги, ўртаги ва кечки карамга бўлиш мумкин. Унинг аксарияти консерва саноатида қайта ишлаш учун ишлатилади. Эртаги карам-енгил тупроқларда ўстирилади, чунки улар осонгина иситилади ва шу билан эрта ҳосилни тез ривожланиши учун зарур шарт-шароитларни яратади. Бошқа томондан, кузги ва кечки карам оғир тупроқларда ўстирилади; улар бу экстремал тупроқларга жуда мос келадиган ўсимлик туридир. Карамнинг барча турларидан оқ карам энг кенг тарқалган. Биринчи йилда карам ўсимликлари маҳсулдор қисмни (бош ёки барг), иккинчи йилда - репродуктив органлар ва уруғларни ҳосил қилади. Ўсимликнинг илдизи кучли тарвақайлаб кетган, 30-50см қатламга жойлаштирилган. Ҳаётнинг иккинчи йилида баландлиги 1 - 1,75 м бўлган тик новда апикал куртакдан гулзорларда тўпланган гуллар ҳосил бўлган шохлари билан ривожланади. Битта ўсимликнинг гуллаш давомийлиги 20-30 кун. Меваси қозоқ ёки қозоқча.
Карамнинг биологик хусусиятлари юқори ҳосил олишни таъминлайдиган агротехник техникани ривожлантириш учун асос бўлиб хизмат қилади. Карамнинг ривожланиш цикли бир неча босқичлардан иборат: уруғларнинг униб чиқиши ва пайдо бўлиши; чаноқ ва илдизларнинг дастлабки ўсиши; барг массасининг тўпланиши ва илдиз тизимининг янада ривожланиши; самарали органнинг шаклланиши; инфлоресcенcес кўриниши; гуллаш; уруғларнинг мева шаклланиши ва пишиши. Оқ бошли карам икки йиллик ривожланиш циклига эга.
Ҳароратга боғлиқлик. Карам совуққа чидамли ўсимлик. Унинг уруғлари 2-3 ҳароратда униб чиқади аммо, бу шароитда униб чиқиш жараёни жуда секин кечади. Ҳ арорат кўтарилганда кўчатларнинг пайдо бўлиши тезлашади; масалан, 11°С улар 10-12 - кунларда, 18-20°С эса 3-4 - кунларда ҳосил бўлади. Очиқ ерга экилганда карам 5-6 °С гача қисқа муддатли совуқларга бардош бера олади. Оқ бошли карам кўчатларининг ўсиши учун 5-8°С гача ҳарорат етарли. Бунинг учун оптимал ҳарорат 12-15°С ни ташкил қилади.
Карам кўчатларининг совуққа чидамлилиги ўсиш шароитлари ва қаттиқлашув даражаси билан белгиланади. Далага экилгандан кейин 5 - 8 барг фазасида қотган синиқ кўчатлар 5-7°С совуққа чидай оладилар, кам илдиз отган кўчатлар, ғунча фазасида вояга етган карам ўсимликлари (бош ҳосил бўлгунга қадар) 2-3°С совуқдан қаттиқ зарарланадилар. К ечпишар навлар 5-8°С қисқа муддатли совуққа чидайди. Оптимал вояга етган ўсимликларнинг вегетацияси учун ҳарорат 15-18°С ни ташкил қилади. 25°С дан юқори ҳарорат кўтарилиши ўсимликларнинг ўсиши ва ривожланишига салбий таъсир этиб, уларнинг ҳажмини сезиларли даражада камайтиради. Карамнинг боши шаклланиши ёмонлашади ва ўсимлик касалликлари кўпаяди. Юқори ҳарорат бошларнинг ёрилишини кучайишига олиб келади. Турли хил навлар паст ҳароратга нисбатан ҳар хил сезгирликка эга. Эрта пишар навларда максимал сезгирлик 5 ҳафтада кузатилади. Ушбу даврдан кейин кўпчилик ўсимликларга гулларни шакллантириш учун 3 ҳафталик совутиш даври етарли.