Mashinalarni traktorga ulash usullari va qurilmalari, ularni tuzilishi va ishlashi

Yordamchi jihozlarga o‘rindiq (kabina), yoritish, ogohlantirish, isitish, havoni almashtirish va boshqa jihozlar kiradi.
Gʻildirakli traktorlar zanjirli traktorlarga nisbatan quyidagi afzalliklarga ega:yengil boshqariladi, harakatchan, transport holatidagi tezligi yuqori (50 km/soatgacha), universal (barcha ishlarda qo‘llash mumkin), yurish mexanizmi sodda va hokazo. Ammo bu traktorlarni kamchiligi namligi yuqori bo‘lgan va haydalgan tuproqlarda ishlatish samaradorligi past, chunki uning g‘ildiraklarini tuproq bilan tishlashish yuzasi kichik bo‘lganligi sabablishataksirashi natijasida tortish sifati keskin kamayadi. Shu bilan birga tuproqni zichlashi zanjirli traktorga nisbitan yuqori ekanligi hisoblanadi.
Zanjirli traktorlarda yurish qismini zanjir ko‘rinishida yasalganligi tufayli uning yer bilan tishlashish yuzasi katta bo‘lishi hisobiga tuproqni kam zichlaydi, uning tortish sifati yuqori bo‘lib, ulardan haydalgan maydonlarda va boshqa og’ir tuproq sharoitlarida ham foydalanish yuqori samara beradi.
Qishloq xo‘jaligi ishlab chiqarish jarayonini amalga oshirishda qo‘llaniladigan mashina traktor agregatlarining asosiy energiya manbai sifatida turli quvvatlarga ega bo‘lgan hamda mahalliy sharoitlarni hisobga olgan holda mamlakatimizda ishlab chiqarilgan yoki xorijiy davlatlardan sotib olingan traktorlar qo‘llaniladi.


53.Traktor dvigatelining tuzilishi va ishlash jarayoni.
Dvigateldeb, issiqlik, elektr, gidravlik kabi energiyalarni mexanik ishga aylantirib beradigan mashinaga aytiladi.Qishloq xo‘jaligi ishlab chiqarishida asosan zamonaviy traktor va avtomobillardan foydalaniladi, ularda issiqlik energiyasini mexanik ishga aylantirib beradigan ichki yonuv dvigatellari (IYoD) qo‘llaniladi. Traktor va avtomobillarda silindrlari birva ikki qatorli dvigatellar qo‘llaniladi (2- rasm). Bir qatorli dvigatel silindrlari (2-rasm)vertikal(a) yoki vertikalga 20-45⁰ burchak ostida (b) joylashgan bo‘lishi mumkin. Ikki qatorli dvigatellar silindrlar o‘qi orasidagi burchak 90⁰ bo‘lganda V-simon (d), agarda bu burchak 180⁰ni tashkil etsa silindrlari qarama-qarshi yotuvchi (ye) dvigatellar deyiladi.Ichki yonuv dvigateli asosiy blokdan 1 (3-rasm) tashkil topgan bo‘lib, uning ichiga silindr gilzasi 2 o‘rnatiladi. Silindrning yuqori qismi maxsus murakkab holatda tuzilgan silindr kallagi 7 bilan mustahkam berkitilgan. Unda yoqilg‘i aralashmasini kiritish 8 va yongan gazni tashqariga chiqarish 9 yo‘laklari yasalgan bo‘lib, bu yo‘laklarning teshiklari germetik usulda ochib yopadigan berkitgichlar (klapan) 10 hamda benzin yoki gaz aralashmasini yoqadigan uchqun chiqargichyoki dizel yoqilg‘ini purkaydigan purkagich (forsunka) 11 bilan jihozlangan. Silindr 2 ichiga porshen 3kiritilgan bo‘lib, u silindr ichida ilgarilanma-qaytma harakat qiladi. Ularning orasidagi tirqishlardan siqilgan havoning o‘tib ketmasligini ta’minlash maqsadida porshenga ketma-ket bir necha halqalar 12 o‘rnatilgan. Porshen ostki tomonidan shatunga 4,u esa o‘z navbatida tirsakli valga 5 biriktirilgan. Tirsakli valning bir tekis aylanishini ta’minlash uchun unga maxovik 13 o‘rnatilgan.Blok karterning ostki qismi moylash suyuqliklari quyiladigan ostki qopqoq 6 bilan germetik berkitilgan.Dvigatelni ishlashi mobaynida quyidagi jarayonlar (4-rasm), ya’ni, oldindan tayyorlangan yoqilg‘i aralashmasini (benzin va gaz bilan ishlaydigan dvigatellarda) yoki alohida toza havo va dizel yoqilg‘isini (dizel dvigatelida)silindr ichiga kiritish,uni siqish, yondirish va chiqarishjarayonlari ketma-ket amalga oshiriladi.