Mashg‘ulotlar shakli: №4-ma’ruza (M) Mavzu: saf va umumrivojlantiruvchi mashqlar reja

g) Orani ochish va yaqinlashtirish

Orani ochish- saf oraligi yoki masofasini o’zoqlashtirish usullari. Yaqinlashtirish- orasi ochilgan safni zichlashtirish usullari.

Orani ochish. (Saf nizomi bo’yicha olingan). Buyruq: «O’ngga (chapga, o’rtadan va chapga) ikki ( va xokazo) qadamga- keng-gay!». Agar qadamlar soni aytilmasa, oraliq bir qadamga ochiladi.
Orani ochish boshlagan: kishidan tashkari, xamma o’ng tomonga (chapga, o’ngga va chapga) burilib, yonida turuvchi bilan uning orasida talab qilingan, masofa xosil bo’lgunga kadar yuradi va saf oldi tomon burilishadi. Buyruq berilgandan keyin oqituvchi xamma shug’ullanuvchilar safda o’z joyiga turgunga kadar «bir- ikkilab» sanab turadi. Orani yaqinlashtirish uchun quyidagi buyruq beriladi: («Chapga) o’ngga, o’rtalikka- yig’iling!». Xamma xarakatlar teskari tartibda bajariladi.
Shu orani ochish va yakinlashtirish yugurib bajarilishi mumkin. Buyruq berishda «yugurib» so’zi qo’shiladi.
Juftlama qadamlar bilan orani ochish. «O’rtadan (o’ngga, chapga) ikki qadamga juftlama qadamlar bilan- orani oching!» buyruq berilgandan keyin, o’qituvchi orani ochish tugagunga kadar «bir- ikkilab» sanab turadi. Orani ochishni chetdagi katorlar (yoki kator) boshlaydi. Keyinchalik navbatma- navbat xar ikki sanodan keyin, qolgan katorlar orani ochadilar. Orani yakinlashtirish uchun kuyidagi buyruk beriladi: «O’rtalikka (o’ngga, chapga) juftlama qadamlar bilan- yig’iling!». Hamma qator baravariga yaqinlash boshlaydi. O’qituvchi yaqinlashish tugagunga qadar «bir- ikkilab» sanab turadi.
Topshiriq bo’yicha orani ochish. Masalan, «Bir- biringizdan ikki qadam masofada turing!», «Qo`llarni yonga o’zatib orani oching!» va xokazo.
O`qituvchi qatorlarda zarur bo’lgan masofaga kuygan boshlovchilarga qarab orani ochish mumkin.