|
Mavzu 9. Yuk va pasajirlarni tashishda xar-xil transport turlarini
kullanish rejalashtirish - 2 soat
.
Ma’ruza rejasi
1. Yuk va pasajirlarni tashishda xar-xil transport turlarini kullash .
2. Rivojlantirish ilmiy - texnik muammolari
Adabiyotlar
1. O’zbekiston respublikasida xalq xujaligini, shu jumladan avtomobil sanoatini bozor iqtisodiyoti
sharoitlarida rivojlantirish va ularni ekspluatatsiyasini tashkil etish yuzasidan O’zbekiston Respublikasi
prezidenti I.A. Karimovning ma’ruzalari, xukumat qarorlari, yetuk olim va mutaxassislarning fikrlari,
chiqishlari va ilmiy maqolalar (1991yildan shu kungacha.
2.B.A.Xujayev-Yagona transport sistemasi, T:, 1984
Transport- iktisodiy balans-xom ashyo, yonilgi, materiallar, ayrim turdagi resurlarning xisobot
yoki rejalashtirilgan davrdajoylashuvchi, shuningdek ularga xujalik tarmoklari, tumanlar, korxonalar
buyicha talabni aks ettiruvchi kursatkichlar tizimidir. Resurslar va ularga bulgan talabni takkoslash u
yoki bu maxsulot kamchil yoki ortikcha bulgan tumanlar (punktlar)ni aniklash imkonini beradi.
Yuklarning kelib tushish xajmlari mazkur korxona, tarmok yoki tumanni xom ashyoga,
yonilgiga va boshka maxsulotga bulgan talabini xisobga olish asosida aniklanadi. Is’temol va
yuklarning kelib tushishi xisob-kitoblarni, zaxiraning is’temol punktlaridagi xaraktini aks etirishi,
is’temol koplash manbalarini kursatish kerak va xokazo.
Balansli xisob-kitob natijasida yirik korxonalar, xujalik tarmoklari, tumanlar, viloyatlar
buyicha yetkazib berish uchun resurslar xamda maxsulotning u yoki bu turiga bulgan talablar
aniklanadi.
Shunday kilib, tashish xajmlarini tugri mavjud resurslar va talablarni is’temolchilarga
balanslash va ayrim maxsulot turlari, xujalik tarmoklari, tumanlar, viloyatlar buyicha kushma
transport iktisodiy balans tuzish xamda tashishlarni transport turlari buyicha okilona taksimlash lozim.
Transport balansi ma’lumotlarida transport rejasining xamma elementlarni yuk junatish, kelib
tushish, tranzit, yulararo korrespandetsiyalar va yuk oborotining umumiy xajmlarini xisob-kitob kilish
uchun kerakli dastlabki axborot buladi.
Transport-iktisodiy balans tuziladigan yuk, xisob-kitoblarning zarur anikligi, territorial
birliklarning tarmokligi, optimallikning kabul kilingan mezoni va boshka shart-sharoitlarga boglik
xolda tashishlarini optimal rejalarini matematik usullar xamda elektron-xisoblash texnikasi yordamida
ishlab chikish uchun algoritmlar belgilanadi.
Yuk tashish yillik rejalarining loyixalari, yuk junatuvchining tegishli korxona va
boshkarmalarga xamda ayni vaktda temir yullar, avtomobil boshkarmalari (kanseriplari) xamda xavo
transporti boshkarmalariga takdim etadigan buyurtmalari asosida ishlab chikiladi. Bir kancha
korxonalar (birlashmalar, kombinatlar, katserilar va xokazo) ni birlashtiruvchi territiorial tashkilot
mavjud bulganida buyurtmlar va yuk tashish rejalari loyixalari ayni tashkilotlar orkali takdim etiladi.
Shunady kilib, tashish rejaning barcha materiallari korxona (boshkarma)larda va ayrim vaktda
transport territorial boshkarmalarida jam buladi. Bu rejalar va buyurtmalar iktisodiy jixatdan
asoslanganligini tekshirish yuk tashish rejalarini uzaro kelishib olish imkoniyatini beradi. Yillik rejalar
loyixalari bilan bir katorda barcha yuk junatuvchilar transport texnik vositalaridan foydalanishi
yaxshilash tadbirlari rejasini va poratsional tashishlarga barxam berishga karatilgan takliflarini takdim
etiladi. Passajirlar tashish shaxar, shaxar atrofi va shaxarlararo (olis) tashishlarga bulinadi.
Tashishlarning shu turlaridan xar biri passajir transportning texnik vositalariga (sigim, utirish va
uxlash joylari, tezlik va xokazo), shuningdek tashishlar sharoiti va uyushtirilishga (aloka tezligi,
bekatlar joylashuvi, tuxtashlarning uzokligi va xokazo) yukori talablar kuyadi. Shuning uchun bu
tashishlarning rejalashtirish xam aloxida-aloxida utkazilishi va keyin passajirlar tashish kushimcha
rejasini transport turlari xamda butun transport tarmogi buyicha tuzib chikish lozim.
Passajirlar tashishi rejalashtirishda passajirlar okimini vakti-vakti bilan tekshirib turish asosida
tashishlar xajmini bevosita xisoblab chikish usulini kullash mumkin. Shunday usul yordamida
kurortlarda dam oluvchilar, turistlar, ukuvchilar xamda tashkiliy ravishda korxonalarga va kurilishlarga
xamda mamlakatning boshka tumanlariga boradigan ishchi kuchlarini tashish xajmini aniklash
imkonini beradi.
Do'stlaringiz bilan baham: | 
