Ma’ruza №6 Mavzu: Vertikal va qiya kon lahimlari mustahkamlagichi, mustahkamlash inshooti. Dars maqsadi

6- rasm. Lahim qiyaligining turli burchaklaridagi kreplarning yog‘och tuzilmalari

Lahim qiyalik burchagi 10 dan 20⁰ gacha ortishi bilan lahim asosidagi ramalar va ustunlarni eng chuqur ko‘mish oralig‘idagi shipda tirgak o‘rnatish zaruriyati yuzaga keladi (6, b rasm). 16—18° qiyalik burchaklarida ustunlarga ko‘tarilish tomonidagi normalga ba’zida 5—7 burchak orttirib beriladi. Bu holatda yaxlit krepda tirgak qo‘yilmaydi, ramalardan birida har 5 – 6 m. oraliqda verxnyak uchlari uzaytiriladi va ularni lahim devorlariga kiritiladi, shunday qilib tayanch ramasi yaratiladi.

Keyinchalik lahim burchaklarini taxminan 30⁰ gacha orttirish bilan shipdagi ramalar bilan asos oralig‘ida tirgak qoqiladi, chunki asos va ship mustahkamligi pasayadi (6, v rasm).

Sochilma konlardagi muzlagan jinslarda 24—29⁰ qiyalik burchagiga ega stvollarni mahkamlashda to‘liq bo‘lmagan mahkamlovchi ramalar qo‘llaniladi. Ustunlar lahim asosiga 300 mm gacha chuqur kiritiladi, yaxlit krepning har 3 – 4 m. da tayanch ramalari o‘rnatiladi. Ramalar har tomonlama o‘rnatilganda, ship bo‘ylab ramalar orasi tirgaklari qoqiladi. Ustunlarga stvol og‘zi tomonidagi normalga 5° burchak beriladi. Agar stvoldan yozda foydalanilsa, unda ramalar ustuni 400 mm gacha chuqur kiritiladi. Asos bo‘ylab stvol devorlari bo‘ylamasiga 200 mm chuqurlikda tayanch ustunlar o‘rnatiladi, qaysiki, har 2,5—3 m da tagsinch bilan bo‘rttiriladi. Progonli tagsinchlar tishga o‘yib kiritish yo‘li bilan birlashtiriladi.

Lahim asosi bo‘ylab 30° dan ortiq qiyalik burchagida tagsinch yotqiziladi, qaysiki unga ustunlar tayanadi, ya’ni to‘liq mahkamlovchi rama qo‘llaniladi. Ramalar oralig‘iga ship va asos bo‘ylab tirgaklar qoqiladi. Har 4 – 5 m. da uzaytirilgan verxnyak va to‘singa ega to‘liq tayanch ramalar o‘rnatiladi. Bunday krep uchastkalar bilan pastdan yuqoriga tiklanadi. Ish xarakteriga va tartibiga ko‘ra bunday krep ustunli gardishsimon krepga o‘xshash (6, g rasm).

70—80° ga yaqin lahim qiya burchaklarida vertikal lahimlar krepiga o‘xshash gardishsimon krep qo‘llaniladi (6, d rasm)