“Махсус фанларни ўқитиш методикаси”фанидан тақдимот материаллари

қолипда синаб кўрилганда олинган бирламчи чўкиш маълумотлари

кўрсатилган.

Бетон қоришмага темирбетон буюмларни қолиплашда ишлатиладиган
босим таъсир қилганда бетон қоришмасининг жипслиги ошади. Натижада
босим олинганда материал қандайдир миқдорда кенгаяди.
Бетон
қоришмасининг сиқилиши унинг таркиби ва ишлатиладиган материалларга
боғлиқ бўлади. Сиқилишга айниқса бу жараѐнда қўшилган ҳаво кўп таъсир
қилади: ҳаво қанчалик кўп бўлса сиқилиш ҳам шунчалик кўп бўлади. Босим
ишлатилганда қоришмадан ҳаво билан сув чиқариб ташланса унинг
жипслашиши ҳам кам бўлади. Агар ҳаво бетон қоришмада қолса ундан сўнг
бўладиган деформация ҳам катта бўлади. Бетон ва темирбетон буюмлар
қолипланаѐтганда бетоннинг биринчи чўкиш деформацияси ва жипслашиш
хусусияти албатта ҳисобга олиниши керак. Хусусан улар буюмнинг сўнгги
ўлчами ва очиқ юзаларнинг сифатига таъсир қилади.
Бетон қотиш жараѐнида унинг ҳажми ўзгариб боради. Атмосфера
шароитида ѐки муҳит етарли даражада нам бўлмаганда қотиши, бетоннинг
чўкиши, деб аталиб ҳажмининг камайишига айниқса кўп таъсир қилади. Сувда
ѐки нам шароитда қотганда бетон ҳажмининг камайиши бўлмаслиги мумкин.
Аксинча баъзи ҳолларда унинг ҳажми оз бўлса ҳам кўпайганлиги кузатилган.
Чўкишнинг якуний миқдори бир қанча таркибий қисмлардан иборат бўлади.
Улардан айниқса аҳамиятлиси нам, контракцион ва карбонизацион деформация
деб аталади.

Бетоннинг чўкиши, айниқса қотган материалда бўлаѐтган намлик ва

Бетоннинг чўкиши, айниқса қотган материалда бўлаѐтган намлик ва

корбонизацияли чўкиш бетоннинг ѐрилишига сабаб бўлиши мумкин. Масалан,

олдиндан зўриқтирилган арматура бўйлаб ѐки очиқ юзаси катта бўлган

буюмларда дарз пайдо бўлиб конструкцияларнинг сифати ва иш муддатига

таъсир қилади. Баъзи ҳолатларда эса конструкцияларни таъмирлаш лозим