Mahsulotlar sifatini aniqlash va sertifikatlash

Paxta iflosligi LKM asbobida aniqlash
Chigitli paxtaning iflosligi deganda unga qо‘shilgan har xil mineral va
organik jismlar tushuniladi va ularning miqdori boshlang‘ich og‘irligiga nisbatan
foiz hisobida aniqlanadi. Chigitli paxtaning iflosligini aniqlash uchun uning 100 g
li namunasi qо‘lda yoki 300 g og‘irlikdagi namunasini LKM rusumli asbob
yordamida ajratish kerak (11-rasm).
11-rasm. LKM rusumli asbob chizmasi
1-ta’minlovchi bunker; 2-qopqoq; 3-uzatuvchi qoziqchali baraban;4-
qoziqchali barabanlar; 5-chiviqlardan yasalgan kolosnikli panjara; 6-qopqoq; 7-
uzatuvchi kurakchali baraban; 8-arrali baraban;    9-qо‘zg‘almas  chо‘tka; 10-
kolosnikli panjara; 11-olinadigan kurakchali baraban; 12-yirik xas-chо‘plar
tushadigan nov; 13-klapan; 14-tozalangan paxta yashigi; 15-mayda xas-chо‘plar
tushadigan nov; 16-vaqt relesi;    17-elektrodvigatel.
LKM rusumli asbob bilan ishlanganda 300 g li kichik namuna olib, asbobning
bunkerli 1 ga joylanadi, “yurgizish” knopkasi bosiladi. Asbob ishlashi bilan

---

57
bunkerning qopqog‘i 2 ni tortib ochganda paxta qoziqli bо‘limiga о‘tadi va tezlik
bilan qopqoq qayta yopiladi. Chigitli paxta bо‘limida 120 sekund tozalanadi va bu
vaqtda “1-bо‘lim” lampasi yonib turadi. 120 sekund vaqt о‘tgach maxsus
elektromagnit ishlab “1-bо‘lim” lampasi о‘chib “2-bо‘lim” lampasi yonadi va
qopqoq 6 avtomatik ravishda ochilib, chigitli paxta ikkinchi seksiyaga о‘tadi,
bunda yana      45 sekund tozalanadi. Shu vaqt о‘tgach “sikl tamom” degan signal
lampasi yonib (“2-seksiya” lampasi о‘chadi), chigitli paxta 15-sekund ichida
yashik 14 ga о‘tadi va “sikl tamom” lampasi о‘chib, asbob avtomatik ravishda
tо‘xtab qoladi.
Asbob tо‘xtagandan keyin hamma kamera devorlaridagi changlarni artib,
idishlar olinadi va chigitli paxta namunasining iflosligi (%) quyidagicha
aniqlanadi:
н
иф
М
К
К
М
З
2
1
100
×
×
×
=
, %
Bu yerda M
if
 - ajratilgan (yirik va mayda) iflosliklarning massasi, g;
M
n
 – paxtani sinash uchun namunasining ifloslik bilan birga tortilgan massasi, g;
        K
1
- tozalangan namunada qolgan ifloslikni hisobga oluvchi koeffisiyent.
Boshqa hamma seleksiya navlari uchun K
1
=1,00 bо‘ladi.
Agarda ikkala о‘rtacha namunaning ifloslik darajasi kо‘rsatkichlari orasidagi
farq iflosligi 10% gacha bо‘lgan paxta uchun 0,6% ortiq va iflosligi 10% dan ortiq
bо‘lgan paxta uchun 1% dan ortiq bо‘lmasa, paxtaning haqiqiy iflosligini topish
uchun shu kо‘rsatkichlarning о‘rtacha qiymati olinadi. Agarda bu farq kо‘rsatilgan
chegaradan yuqori bо‘lsa, ehtiyot uchun belgilangan uchinchi kichik namunani
ham tekshirib, uchala kо‘rsatkichning о‘rtacha qiymati aniqlanadi.