27-mavzu: Ekranlar. Gazlarning nurlanishi. Reja: Ekranlar Gazlarning nurlanishi

27-mavzu: Ekranlar. Gazlarning nurlanishi.


Reja:

1. 
   Ekranlar
   
2. 
   Gazlarning nurlanishi.
   

1. Ekranlar

Texnikaning turli sohalarida nurli issiqlik almashinuv jadalligini kamaytirish lozim bo’ladi. Masalan, temperaturasi yuqori bo’lgan sexlarda ishchilarni issiqlik nurlaridan ‘imoya qilish kerak bo’ladi. SHuning uchun nur energiyasini kamaytirish maqsadida turli xil geometrik shakldagi to’siqlar (ekranlar) qo’yiladi. Bu bilan issiqlik texnikasi asbob-uskunalari ‘imoyalanadi va ularning yaxshi holda uzoq muddat ishlashi taominlanadi.

Odatda, ekranlar qaytarish xususiyati yuqori bo’lgan yupqa metall tunukadan tayyorlanadi. Ikki parallel sirtlar o’rtasida joylashgan ekranni issiqlik uzatishga ta’sirini ko’rib chiqaylik. Sirtlar va ekran yuzalarini bir xil deb hisoblaymiz, sirtlar temperaturasi T₁ va T₂ o’zgarmas bo’lib, T₁  T₂ bo’lsin. Sirtlar va ekranning nurlanish koeffisientlarini ham bir-biriga teng deb olaylik.
U holda, ekransiz sirtlar orasidagi, birinchi sirt va va ekran orasidagi hamda ekran va ikkinchi sirt orasidagi keltirilgan nurlanish koeffisientlari bir xil bo’ladi. Birinchi sirtdan ikkinchi sirtga uzatilayotgan issiqlik oqimini (ekransiz) quyidagi tenglamadan aniqlaymiz:

Birinchi sirtdan ekranga uzatilayotgan issiqlik oqimini quyidagi formuladan topamiz:

Ekrandan ikkinchi sirtga uzatilayotgan issiqlik oqimini esa, quyidagi tenglamadan aniqlaymiz:

Issiqlik almashinuvi turьun, ya’ni sirtlar temperaturalari o’zgarmas bo’lganda q₁=q₂ bo’ladi. SHuning uchun:
S_k[(T₁/100)⁴-(T_ek/100)⁴]=S_k[(T_ek/100)⁴-(T₂/100)⁴],
Bundan

Ekran temperaturasi ifodasini yuqoridagi tenglamalarga qo’yib, birinchi sirtdan ikkinchi sirtga ekran orqali o’tgan issiqlik oqimini aniqlaymiz:

Birinchi va oxirgi tenglamalarni taqqoslab, sirtlar o’rtasida ekran bo’lganda issiqlik almashinuvi ikki marta kamroq bo’lishini aniqlaymiz:

Ekranlar sonini orttirish usuli bilan nur issiqligi almashinuvini bir necha o’n martalab kamaytirish mumkin. Nur issiqlik almashinuvi ekran materialiga va uning sirtining holatiga bog’liq. Masalan, oksidlangan temir tunukasi ekran sifatida qo’llanilsa, bu ekran nur issiqligi miqdorini 13 marta, shunday tunukadan uchtasi qo’yilsa, 39 marta kamaytiradi.