M. F. Ziyayeva xirurgik kasalliKlar bilan og‘rigan va intensiv terapiyani o‘tayotgan beMorlarda HaMsHiraliK parvarisHi

shikastlanish shoki
Bu shokning paydo bo‘lishiga turli a’zolarning va gavda qism-
larining  shikastlanishlari  sabab  bo‘ladi.  Shikastlanish  shokining 

---

219
rivojlanishida  qon  yo‘qotish,  kuchli  og‘riq,  to‘qimalarning  par-
chalanishi kabi omillar muhim o‘rin tutadi.
Shokning og‘ir kechishiga asab va jismoniy tomondan toliqish, 
qo‘rqish, sovuq qotish, och qolish kabilar sabab bo‘ladi.
Ko‘p  qon  yo‘qotish  natijasidagi  shok  (bolalarda,  keksalarda 
va  og‘riqqa  juda  sezuvchan  shaxslarda)  og‘ir  kechadi.  Bundan 
tashqari,  refleksogen  sohalar  shikastlanganda  ham  shok  tez 
rivojlanadi.
Shikastlanish shokida qon va plazmani ko‘p yo‘qotish natijasida 
organizmda  aylanayotgan  (sirkulatsiyadagi)  qon  va  plazma  hajmi 
kamayadi,  gipoksiya  va  giperkapniya  rivojlanishiga  sabab  bo‘ladi. 
Sirkulatsiyadagi  qon  hajmining  20–30  foizga  kamayishi  va  qon 
bosimining keskin pasayishi oqibatida o‘lim yuzaga keladi.
Klinikasi.
Shikastlanish shoki ikki bosqichda kechadi: