Ishlab chiqarish jarayonida kuzatib turiladigan ishlar
1
0.25
8
Omborxonada bajariladigan ishlar
0.5
0.1
Tajriba o‘tkazish tartibi. Topshiriq 1:Tajriba xonasini tabiiy yoritilganligini tekshirish. Tajriba xonasida sun`iy yorug‘lik manbalari elektr chiroqlari o‘chirilib, tabiiy yoritish ko‘rsatkichi xonaning o‘qi bo‘ylab 5 ta nuqtasida aniqlansin.
Birinchi o‘lchov ishlarini derazadan eng uzoq va devordan bir metr uzoqlikda joylashgan nuqtasida, ikkinchisi ikki metr masofada va hokazo yorug‘lik tushayotgan deraza tomonga qarab yoritilganlik o‘lchansin.
Tajriba xonasidagi yoritilganlik ish stoli balandligida (0,8 1,0 m) o‘lchansin. Xonadagi istalgan nuqtadagi tabiiy yoritilganlik ko‘rsatkichini aniqlash uchun bir vaqtning o‘zida bino tashqarisidagi va tajriba xonasida tekshiriladigan nuqtaning yoritilganligi o‘lchanadi.
Ish xonasidagi tekshiriladigan nuqtaning tabiiy yoritish koeffitsi-entining qiymat miqdori quyidagi ifoda orqali aniqlanadi:
Tajriba mashg‘ulotida o‘lchov ishlarini olib borish uchun bir vaqtning o‘zida bir guruh o‘quvchilar xona ichidagi, ikkinchi guruh o‘quvchilar esa bino tashqarisidagi yoritilganlikni lyuksmetr yordamida o‘lchaydilar. Har bir nuqtadagi yoritilganlikning bir vaqtda o‘lchanishi sekundomer yordamida amalga oshiriladi. O‘lchash paytida lyuksmetrning fotoelementi gorizontal holatda ushlab turilib, yorug‘likni qabul qiluvchi tomoni yuqoriga qaratilgan bo‘lishi talab qilinadi. Gal’vanometr ham gorizontal holatda bo‘lishi kerak.
Fotoelementga haddan tashqari yorug‘lik tushmasligi va uning milli chegaradan chiqib ketmasligi uchun fotoelement ustiga K va T moslama o‘rnatish maqsadga muvofiq. Agar gal’vanometr ko‘rsatkichi 20 lk ga bormasa, bunda hisob 0-30 lk ko‘rsatkichi bo‘yicha olib boriladi. Agar gal’vanometr ko‘rsatkichi 100 lk dan ortiq bo‘lganligini ko‘rsatsa unda yorug‘lik yutish koeffitsienlari past bo‘lgan K va R yoki K va M o‘rnatmalarni o‘rnatib har safar o‘lchov natijalarini solishtirib, qayd etish lozim. Past yoritilganlik holatlarida (100) lk gacha o‘lchov ishlari ochiq fotoelement yordamida ya`ni hech qanday o‘rnatmasiz amalga oshiriladi.
O‘lchov ishlari binodan tashqarida bajarilayotganda lyuksmetrning fotoelementiga osmondan tushadigan yorug‘lik nurlari bir tekisda ta`sir etishi uchun binodan 10 metrdan kam bo‘lmagan uzoqlikda bajariladi.
O‘lchov natijalari asosida tajriba xonasining o‘qi bo‘yicha tabiiy yoritilganlikning koeffitsienti aniqlanib, yoritilganlikning o‘zgarish grafigi chizilsin. Qurilish qoida va me`yorlari SNi P II-4-79 “Tabiiy va sun`iy yoritish. YOritilganlik me`yorlari” ga ko‘ra tajriba xonasidagi yoritilganlikka asoslanib, ruxsat etilgan ishning razryadi bo‘yicha, ish bajariladigan ob`ektdagi eng kichik detalning o‘lchami aniqlansin.
Binolarni ikkala yon tomondan tabiiy yoritiladigan xonalarda tabiiy yoritish koeffitsientining me`yorlangan eng kichik qiymati binoning o‘rta qismi uchun belgilanadi.
Binolar yuqoridan va murakkab yoritilganda tabiiy yoritish koeffitsientining o‘rtacha qiymati olinadi. Birinchi va oxirgi o‘lchash nuqtalari esa devor yoki poydevordan bir metr masofada aniqlanadi.
SHuni hisobga olish kerakki qurilish me`yorlari va qoidalari SNi P- II-4-79 “Tabiiy va sun`iy yoritish. YOritilganlik me`yorlari”ga ko‘rsatilgan tabiiy yoritish me`yorlari Rossiyaning III yorug‘lik kengligi uchun keltirilgan. O‘zbekiston Respublikasi yorug‘lik kengligi bo‘yicha IV kenglikka kiradi. SHu sababli O‘zbekiston Respublikasi uchun tabiiy yoritish koeffitsienti quyidagi formula orqali aniqlanadi.
(3)
Bu yerda - tabiiy yoritish koeffitsientining SNi P II-4-79 1jadvaldan olinadigan qiymati
