Kutubxonasi

www.ziyouz.com kutubxonasi 
12
— O‘zing uchun o‘l yetim, degan gap bor, Mahmud... Yur, darvozaxonaga kiraylik. Bir sir 
aytamen. Og‘zing-dan chiqarma! Ko‘prikni yondiramiz!.. 
— Qanday qilib? — hayrat bilan so‘radi Mahmud. 
Tohir unga o‘zining rejasini shivirlab tushuntirdi. 
— Yog‘ sepsak, yog‘och tez yongay. Bildingmi? 
— Jinni bo‘libsen! Ko‘prikda soqchilar bor-ku. 
— O‘zimizning beklar qo‘ygan soqchilarmi? Hali yog‘iy yaqin kelsa hammasi qo‘rg‘onga 
qochgay. O‘shanda biz... 
— Yo‘q, shoshma! Axsidan bizning podshomiz qo‘shin tortib kelayotgan emish. Bu 
ko‘prik hali o‘zimizga kerak!.. 
— Podshoying qo‘rg‘onidan chiqsa shu kungacha chiqar edi! Ana, Marg‘ilon ham boy 
berilibdi! Podshodan darak yo‘q!.. 
— Bilmasam, kadxudo* guzarda ishontirib aytdi. «Podsho hazratlari yo‘lda, erta-indin 
himoyamizga yetib kelishlari aniq!» — dedi. 
— Chindan yo‘lga chiqibdimi-a? 
— Ha, o‘z qulog‘im bilan eshitdim! Bultur podshomiz yog‘iy bilan Xo‘janddan nari 
Xovosga borib urushgan ekan-ku. Quva Axsiga Xovosdan yovuqroq* emasmi? 
— Yovuqlikka yovuq-ku!.. Zora sen aytganing rost chiqsa-ya, Mahmud? 
— Ha, axir, ko‘prikka soqchilarni bekorga qo‘yganlarmi?.. Podshomiz erta-indin kelib 
jonimizga oro kirgay... Mana, ko‘rursen!.. 
Shu topda Tohirning ko‘nglida ham umid uchqunlaganday bo‘ldi. U qorong‘i osmonning 
uzoq bir chetida— Sirdaryodan narida joylashgan Axsi tomonga intizor ko‘zlar bilan 
tikildi. 
______________ 
* M u s a v v i r — rassom. 
* B u z d i l — echkiyurak, qo‘rqoq. 
* D o r u g‘ a — shahar hokimi. 
* S a v d a r — xos xizmatkor. 
* K a d x u d o — qishloq oqsoqoli. 
* Yo v u q — yaqin.
AXSI 
AJALGA DAVO YO‘Q 
1 
Baland tepalik ustiga qurilgan Axsi qal’asi tun og‘ushida tog‘ qoyasiga o‘xshab qorayib 
ko‘rinadi. Qal’a etagida Kosonsoyning Sirdaryoga guvullab quyilayotgani, ikki daryo 
to‘lqinlari bir-birlari bilan olishib, qirg‘oqqa shaloplab urilayotgani uzoqdan eshitilib 
turadi. 
Axsining hukmroni Umarshayx mirzo bu kecha haramda o‘n sakkiz yoshlik Qorako‘z 
begimning xobgohida uxlab yotibdi. Shohona to‘shakning ipak pardasi ortida bittagina 
sham lipillab yonib turibdi. Uning zaif yog‘dusi tashqaridan bosib kirmoqchi bo‘layotgan 
tun qorong‘isidan qo‘rqqanday titrab-qaltiraydi. 
Sahar paytida qal’a sukunatini buzib hazin surnay tovushi yangradi. So‘ng unga qo‘sh 
naqora tovushi jo‘r bo‘ldi. Ro‘za tutish — shohu malayga barobar kelgan majburiyat 
bo‘lgani uchun surnay va naqora saroy ahlini saharlikka uyg‘otmoqda edi. 
Yoz tunlari qisqa, uyquga to‘ymay saharlikka turish xiyla noxush. Shunday bo‘lsa ham 
Qorako‘z begim o‘rnidan ohista turib yuvindi, kiyindi. Lekin parqu to‘shakda baquvvat 
qo‘llarini ipak choyshabdan chiqarib uxlab yotgan Umarshayx mirzo hamon uyg‘onmas 

---

Yulduzli tunlar (roman). Pirimqul Qodirov