Koronavirusning kelib chiqish tarixi. Yangi koronavirus (covid-19) haqida qarash va farazlar. Ularni davolash bo’yicha tahlillar. Boboyorov Sardor Uchqun o'g'li

Koronaviruslar oilasi (Corona viridae)

Koronaviruslar oilasi (lotincha corona — toj) odam va hayvonlar uchun patogen bo ‘lgan 13 tur virusdan tarkib topgan. Odamlarda kasallik keltirib chiqaruvchi respirator koronaviruslar va enteral koronaviruslar tafovut qilinadi. Koronaviruslaming OC38 va OC43 shtammlari odamlarda yengil respirator kasallikni keltirib chiqaradi, 229 shtammi esa enteritga sabab bo'ladi. Bu viruslar hayvonlarda gepatit (sichqon gepatit virusi), gastroenterit (cho‘chqa gastroenterit virusi), tovuqlarda yuqumli bronxit va ensefalitni keltirib chiqaradi. SARS, MERS va yangi koronavirus kabi kam uchraydigan shakklar o’limga olib kelishi mumkin. Bu viruslar birinchi marotaba Xitoyda 1965-1967-yillarda o ‘tkir respirator kasallikka yo'liqqan odamlardan ajratib olingan.

Undan tashqari Xitoyda 2002-2003-yillari atipik pnevmoniya (virus SARS-CoV) epidemiyasi olimlar tarqalmagunga qadarn e’tibordan chetda qoldi. Virus boshqa mamlakatlarga ham tarqalib, 8273 odam kasallangan va shundan 775 nafari o’lgan.

2012-yil Saudiya ArabistondaYaqin sharq respirator sindrom nomini olgan koronavirusning yangi turi (MERS-CoV) tarqaldi. Qisqa muddatda epidemiya 27 mamlakatni qamrab oldi.Kasallikdan o‘lganlar 30% gacha bo’lgani sababli, ko’p mamlakatlar, jumladan O’zbekiston ham vaqtinchalik Saudiya Arabistoniga reyslar to’xtatildi.

2015-yili Janubiy Koreyada koronavirus epedemiyasi qayd etilib, kasallanganlar 183 insondan 33 nafari vafot etgan.

2019-yilning dekabr oyida Xitoyda yangi 2019-nCoV koronavirus epidemiyasi turi qayd etildi. U tezda boshqa mamlakatlarga ham tarqalmoqda. Bu yangi Koronavirusga Jahon Sog’liqni Saqlash Tashkiloti (JSST) tomonidan unga COVID-19 deb nom berildi va tarqalish bo’yicha dunyoning deyarli barcha nuqtalariga yetdi (Antarktida bundan mustasno). Shu sababli JSST tomonidan pandemiya holati e’lon qilindi va barcha mamlakatlar karantin choralarini birin-ketin joriy etdi.