Konstruksiyalar

193. Shponkali birikma nima?
Ushbu birikma siljituvchi (qirquvchi) yoki ko‘ndalang kuchlar 
ta’sirida yig‘ma yoki yig‘ma monolit konstruksiyalar ning bir-bi-
riga nisbatan siljishini bartaraf qilishga mo‘ljallangan. Turli sirt-
ga ega bo‘lgan konstruksiyalarning ularni montaj qilib bo‘lgan-
dan keyin chuqur choklarini o‘zaro biriktirishda monolit beton 
yoki qorishma yordamida shponkalar hosil qilinadi. 
Masalan, qo‘shimcha mahalliy yuk orayopma konstruk-
siyalardan biriga qo‘yilgan bo‘lsa, agar shponkalar bo‘lmasa, 
u yukni to‘lig‘icha qabul qilib, yondagi plitalarga qaraganda 
ko‘proq egiladi (94-a rasmdagi ko‘ndalang kesimga qaralsin). 

---

144
Ushbu holat qator noqulayliklarni keltirib chiqaradi, jumladan 
potolok bezaklari buzilishi va hokazo. Shponkalar yondagi pli-
talarni ham jalb qilganligi uchun birgalikda deformatsiyalana-
di va qo‘shimcha yuklarning bir qismini boshqa plitalarga ham 
taqsimlaydi. 
Shponkalar katta qiymatga ega bo‘lgan ko‘ndalang kuchlarni 
uzatishi mumkin, masalan to‘sinsiz orayopmadagi kapitelning 
tayanch reaksiyasini ustunga uzatishi mumkin (95-rasm). Zarur 
bo‘lgan hollarda shponkalarni armatura chiqiqlari va qistirma 
detallar bilan birgalikda qo‘llaniladi (yig‘ma qobiqlarni, to‘sin-
siz orayopmalarning birikmalarida).