Konfransinin

NEFT VƏ NEFT MƏHSULLARININ UÇOTU ÖLÇMƏ 

INFORMASIYA SISTEMININ  

TƏKMILLƏŞDIRILMƏSI 

Magistr                                                          Elmi rəhbər  

Məmmədova Nərmin Vüqar                 Dos. Ismayılov B.I.

 

II kurs A6337                      

 

   

 

Son zamanlar bazar iqtisadiyyatına keçid və neft və neft 

məhsullarının qiymətlərinin yüksəlməsi onların şaquli çənlərdə 

uçotunun dəqiq aparılmasına  diqqəti daha çox artırmışdır. 

Neft və neft məhsullarının uçotu  zamanı buraxılan  çox 

cüzi  səhv  əhəmiyyətli  dərəcədə  xətaya  gətirib  çıxara  bilər. 

Məhz  buna  görə  neft  və  neft  məhsullarının  uçotunun  mövcud 

ölçmə  informasiya  sistemini  müasir  dövrün  tələblərinə  uyğun  

təkmilləşdirmək vacib məsələdir. 

 Təkmilləşdirilmiş 

ölçmə 

informasiya 

sisteminin 

dispetçer  xidmətindən  kifayət  qədər  uzaq  məsafədə,  müxtəlif 

iqlim  şəraitində  və  digər  təhlükəli  şəraitlərdə    normal 

işləməlidir. Bütün  bu amilləri nəzərə  almaqla ölçmə vasitələri 

yüksək dəqiqliklə metroloji yararlığa malik olmalıdır ki, bu da 

öz  növbəsində  ölçmə  informasiya  sisteminin  sadə  və  etibarlı 

olmasını tələb edir. 

 Şaquli  çənlərdə    toplanan  və  saxlanılan    neft  və  neft 

məhsullarının uçotu aşağıdakı texnoloji əməliyyatlar vasitəsilə 

həyata keçirilir.  

• Çənlərə neftin qəbulu prosesinin idarə edilməsi; 

• Çənlərdə yığılan neftin ümumi səviyyəsinə nəzarət; 

• Çənlərdə neftin ümumi miqdarının hesabatı; 

• Çənlərin boş tutumlarının təyini; 

• Çənlərdən məhsulaltı suyun boşaldılması; 

• Çənlərdən neftin boşaldılması prosesinin idarə edilməsi.          

Neft  və  neft  məhsullarının  saxlanılma  şəraitindən, 

çənlərin  konstruktiv  xüsusiyyətlərindən  asılı  olaraq  nəzarət  və 

idarəetmənin  mərkəzləşdirilmiş  dərəcəsindən  asılı  olaraq 

---

312 

 

nəzarət və avtomatlaşdırılma vasitələrinin həcmi dəyişilə bilər. 

Son dövrlər ölkəmizdə və xaricdə texnoloji  proseslərinin 

avtomatlaşdırılmasına 

böyük 

diqqət 

yetirilir. 

Avtomatlaşdırılmış 

sistemlər 

xüsusilə 

neft 

və 

neft 

məhsullarının  saxlanılması  və  daşınması  zamanı  alınan  ölçmə 

nəticələrinin    dəqiqliyinin  və  etibarlılığının  təmin  edilməsinə 

zəmanət  verən      mikroprosessor  texnikası  kompüterlər  

vasitəsilə yaradılır. 

Yanacağın,  enerjinin  75-80%  artması  onların  qənaətlə 

istifadə  olunması  hesabına  təmin  edilməlidir.  Neft  və  neft 

məhsullarının uçotunun dəqiq  aparılması  bu məsələnin həllinə 

xidmət edir. Məsələnin sistemli və hərtərəfli həyata keçirilməsi 

üçün  daha  effektiv  metroloji  baza  tələb  olunur.  Neft  və  neft 

məhsullarının  uçotu  prosesində  müxtəlif  yollarla  həyata 

keçirilən  dəqiq  hesabatların  təmin  edilməsi  lazımdır.  Lakin 

indiyə  qədər  yerli  mühəndislik  qurğuları  milli  iqtisadiyyatın 

ehtiyyaclarını tam şəkildə təmin etmir. Bunun əsas səbəbi neft 

və neft məhsullarının uçotu sahəsində ölçmə sistemlərinə elmi 

əsasların  yetərincə  inkişaf  etməməsidir    Xüsusilə  ölçmə 

informasiya sistemlərində neft məhsullarının kütləvi mühasibat 

uçotunun  aparılması  məsələləri  hələ  də  tam  araşdırılmır, 

təcrübə    aparma  və  bu  ölçmə  informasiya  sisteminin 

strukturunun  optimallaşdırılması  problemləri  həll  edilmir. 

Bizim  əsas  məqsədimiz    ölçmə  informasiya  sisteminin 

metroloji 

xüsusiyyətlərinin 

təkmilləşdirilməsi, 

neft 

məhsullarının  kütləsinin  ölçmə  dəqiqliyininə  alqoritmik    və 

struktur üsullara əsaslanaraq hidrostatik yolla artırılmasıdır.