Kitobi asosida sifatli tashkil etish amaliyoti

III.Yangi mavzuni o‘zlashtirish bo‘yicha o‘quv faoliyati. Yangi mavzuni o‘rganishda evristik suhbat olib borish tavsiya etiladi:

1. Darslikning 14-betidagi rasmga qarang, rasmda nimalar aks etgan?

2. Makkajo‘xoriga nima bo‘ldi? Nima uchun qurib qoldi?

3. O‘simlikka suv nima uchun zarur?

4. Nima uchun mana bu tup makkajo‘xori yaxshi rivojlanmadi?

5. Nima sababdan yer yumshatiladi?

6. O‘simlik yaxshi o‘sishi uchun yana nima zarur?

O‘simliklarning to‘g‘ri rivojlanishi uchun yorug'lik, suv, havo va mineral tuzlar kabi omillar zarur. Ushbu omillarning birortasi yetishmasa o‘simlik yaxshi rivojlanmaydi. Yorug‘lik yetarli bo‘lib, suv yetishmasa, yoki, suv ham yetarli bo‘lib, minerallar yetishmasa o‘simlik o‘smaydi va rivojlanishdan to‘xtaydi. Shuning uchun o‘simlik hayotida barcha omillar ahamiyati teng. O‘simliklar o‘sishi va rivojlanishi uchun barcha sharoitlar yaratilgandagina ular yuqori hosil beradi.

Biz bilamizki, o'simliklar ildizlari bilan tuproqdan mineral tuzlar erigan suvni shimib oladi. Ammo bu normal rivojlanish uchun yetarli emas. O‘simliklar, shuningdek, asosiy oziq moddalariga, ya’ni oqsil, kraxmal va shakarga muhtoj. Tuproqda bunday moddalar yo‘q, ularni o‘simliklar o‘zlari hosil qiladilar. Olimlar ozuqa moddalari o'simliklarning o'zida, barglarida hosil bo'lishini aniqladilar. Hech bir inson hech qachon quyosh nurlaridan foydalanib, suvdan va havodan o‘z ovqatini pishira olmaydi. Ammo o‘simlikning yashil barglari buni amalga oshirishi mumkin.

O‘simliklar yorug‘lik, suv, havodan foydalanib oziq moddalarni, ya’ni oqsil, kraxmal, shakar va boshqalarni hosil qiladi. O'simliklar oqsil, kraxmal, shakar va boshqalarni hosil qilish uchun yorug‘lik ham juda mihim. Yorug‘lik bo‘lmasa o‘simlik nobud bo‘ladi.

Oziq moddalar hosil qilish uchun o‘simliklarga havo kerak. Demak, o‘simliklar nafas oladi. O‘simliklar bargi va ildizi orqali nafas oladi. Havo o‘simlik barglarida joylashgan mayda teshiklar orqali kiradi. Tuproqda havo yetishmasa urug‘lar yaxshi unmaydi, ildizning rivojlanishi kechikadi va o‘simliklar juda sekin o‘sadi. Demak, tuproqni tez-tez yumshatish muhim.