Kirish. Hom-ashyo mahsulotlar tavsifi 4


Hom-ashyo mahsulotlar tavsifi



Download 48,74 Kb.
bet2/10
Sana17.07.2022
Hajmi48,74 Kb.
#810962
1   2   3   4   5   6   7   8   9   10
Bog'liq
selitra bug\'latish

2. Hom-ashyo mahsulotlar tavsifi

Ammoniy nitrat NH4NO3 ni ammiakli selitra deb ham yuritiladi. Ma’lumki, ammoniy nitrat – ammiak va nitrat kislotasining o‘zaro ta’sirlashuv jarayonida hosil bo‘ladi.


Ammiak (NH3) - rangsiz, o‘tkir hidli gaz, suyuqlanish temperaturasi -33oC. Suvda erib, ammoniy gidroksid (NH4OH) hosil qiladi. Ammiak 900oC dan yuqori temperaturada qizdirilganda havo kislorodi ta’sirida oksidlanib suv bug‘i bilan elementar azotga parchalanadi. Katalizatorlar ishtirokida 800oC temperaturada oksidlanib, suv bug‘i bilan azot (I)-oksid hosil (N2O) qiladi.
Ammiak yoki uning suvdagi eritmasining kislotalar bilan reaksiyaga kirishishi natijasida ammoniy tuzlari hosil bo‘ladi:
NH3 + HNO3  NH4NO3 — ammoniy nitrat yoki ammiakli selitra
2NH4OH + H2SO4  (NH4)2SO4 + 2H2O ammoniy sulfat
NH3 + HCl  NH4Cl — ammoniy xlorid
Ammiak xalq xo‘jaligining turli sohalarida ko‘p ishlatiladi.
Suyuq texnik ammiak GOST 6221-90 ga ko’ra quyidagi ko’rsatgichlarga ega:

Ko‘rsatgichlar nomi

A

Ak

B

Ammiakning massa ulushi %, kamida

99.9

99.6

99.6

Azotning massa uushi %, kamida

-

82

82

Suvning massa ulushi (bug’latilgandan keyin qoldiq) %

-

0.2-0.4

0.2-0.4

Suvning massa ulushi (Fisher usulida) %, ko’p emas

0.1

-

-

Moyning massa ulushi, mg/dm3, ko’p emas

2

2

8

Temirning massa ulushi, mg/dm3, ko’p emas

1

1

2

Umumiy xlorning massa ulushi, mln-1(mg/kg), ko’p emas

-

0.5

-

Uglerod (IV) - oksidning massa ulushi, mln-1(mg/kg)

-

40

-

Nitrat kislota (HNO3) - zichligi 1,53 g/sm3, qaynash temperaturasi +86°C ga teng rangsiz suyuqlik. U suv bilan har qanday nisbatda aralashadi. Odatda tarkibida 68% HNO3 bo‘lgan, zichligi 1,4 g/sm3 ga teng konsentrlangan nitrat kislota ishlatiladi. Nitrat kislota tutunsiz porox, portlovchi moddalar, mineral o‘g‘itlar, organik bo‘yoqlar, sellyuloza laklari, kinoplyonkalar va sulfat kislota ishlab chiqarishda ishlatiladi.


Suyuq nitrat kislota, asosan azotli o‘g‘itlar, azotli tuzlar olishda, po‘lat buyumlarni xromlashda, poligrafiya sanoatida ishlatiladi. Azot oksidlarining HNO3 dagi eritmasi nitrooleum deyiladi. Nitrat kislota kuchli kislotalar jumlasiga kiradi. U oksidlash xossalari nihoyatda kuchliligi bilan ajralib turadi.
Konsentrlangan nitrat kislota metallar bilan o‘zaro ta’sir ettirilganda aytarilib NO2 ga aylanadi, suyultirilgan nitrat kislota qaytarilib NO ga, juda suyultirilgan nitrat kislota esa Zn yoki Mg kabi aktiv metallar ta’sirida qaytarilib N2 ga aylanadi.
Sanoatda GOST 53789-2010 ga ko‘ra konsentrlanmagan nitrat kislotaning 3 xil sorti ishlab chiqariladi.
Konsentrlanmagan nitrat kislota quyidagi talablarga javob berishi kerak:



Nomlanishi

Oliy

1-nav

2-nav

Tashqi ko’rinishi

Mexanik qo’shimchalarsiz bo’lgan rangsiz yoki biroz sarg’ish suyuqlik

HNO3 ning minimal miqdori, %

57

56

46

Azot oksidlarining (N2O4 hisobida) maksimal miqdori, %

0.07

0.10

0.20

Kuydirishdan keyin qattiq qoldiqning maksimal miqdori

0.004

0.020

0.050

Nitrat kislota – kuchli oksidlovchi. Konsentrlangan nitrat kislota metallarning ko‘p qismini ularga muvofiq keladigan oksidlar va nitratlarga aylantiradi. Ayrim metallar, masalan Al, Fe, Cr nitrat kislota bilan ta’sirlashganda metall sirtida kislotaning ta’siriga chidamli oksid qatlamlari hosil qiladi. Ko‘pgina organik birikmalar nitrat kislota ta’sirida parchalanadi, ulardan ayrimlari konsentrlangan nitrat kislotada yonishi ham mumkin. Konsentrlangan nitrat kislota siklik organik birikmalar bilan ta’sirlashganda ulardagi vodorod atomlari o‘rnini nitroguruh oladi va nitroorganik birikmalar hosil qiladi. Gidroksil guruhli organik birikmalar bilan efirlar hosil qiladi.


Nitrat kislota sanoatda ham, xalq xo‘jaligining boshqa tarmoqlarida ham keng ko‘lamda ishlatiladi. Ishlab chiqarish hajmi bo‘yicha u sulfat kislotadan keyingi ikkinchi o‘rinni egallaydi. Ishlab chiqariladigan nitrat kislotaning ko‘p qismi o‘g‘itlar, portlovchi moddalar, raketa yoqilg‘ilari ishlab chiqarishga sarflanadi. Bundan tashqari u sulfat kislota (nitroza usuli), sintetik bo‘yoqlar, turli xil plastmassalar, nitrosellyuloza, sintetik tolalar ishlab chiqarishda ishlatiladi.



Download 48,74 Kb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   2   3   4   5   6   7   8   9   10




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish