Kimyo kafedrasi qo’lyozma huquqida udk

Bitumli kompozitsiyaning qotish temperaturasi

Neft maxsulotlarining kotish temperaturasi fizik konstanta bulolmaydi. Lekin, texnik xarekteristikaga ega bulgan kattalik xisoblanadi. Uning bu xarakteristikasi orkali past temperaturalarda tashish aynisa kishki sharoitda, bilish muxim axamiyatga ega. Anik sandart usulda kotish temperaturasini inobatga ola turib, past temperaturalarda neft maxsulotlarini surib olish tugrisida, muloxaza

yuritish noanik bulib koladi. Surib olish vaktida temperatura kiymati xamma vakt 10-15S da, kotish temperaturasiga karaganda yukori buladi. Past temperaturalarda neft va neft maxsulotlarining kotishi, kovushkoklikning past tempera-turalarda oshib borishiga olib keladi. Bundan tashkari, neft va neft maxsulotlarining kotishi, uning tarkibida ortikcha erigan parafin va sterizin uglevodorodlarini bulishi bilan xam xarakterlanadi. Kotish temperaturasini bila turib, maxsulotdagi parafin mikdori tugrisida muloxaza yuritish mumkin. Parafin mikdori kanchalik kup bulsa, kotish temperaturasi shunchalik yukori buladi. Masalan, Grozniy konidan chikadigan parafinli neft 11⁰S da kotadi, undagi mazut 30⁰S da kotadi. Lekin shuni xam aytish kerakki, shu rayondan chikadigan tarkibida parafini bulmagan neft – 20⁰S da kotadi.
Parafinli zarrachalarini kurshab olib, smolali asfaltenlar kotish temperaturasiga sezilarli ta’sir kursatadi, ya’ni u parafinlarni kristall panjara xosil kilishini kiyinlashtiradi. Shuning uchun ikkita turli xildagi neftda bir xil mikdorda parafin bulsa xam ularning kotish temperaturasi xar xil bulishi mumkin. Kaysi neftda smolali modda kam bulsa shu neftning kotish temperaturasi yukori buladi. Deyarli xamma neft moylari, dizel va kotel yokilgilari kotish tempera-turasida normallashadi. Yil mavsumiga karab, neft maxsulotlari past yoki yukori temperaturada kotish temperaturasiga ega buladi. Ba’zi bir maxsus moylar, 60% dan 70 % gacha kotmasligi kerak. Bu kupgina mashinalar va apparatlarni ishlashi uchun me’yoriy vosita bulib xisoblanadi.

1.