Kimyo kafedrasi qo’lyozma huquqida udk

Rivojlangan mamlakatlarda qo’llaniladigan bitum ko’rsatkichlari

Mamlakat

Yo’l qurilishi uchun ishlatiladigan umumiy bitum

Emulstiya holatida ishlatiladigan bitum miqdori, t

Kation holatidagi emulstion bitumlar miqdori,%

	miqdori, t
Franstiya	1713000	510000	65
Germaniya	3237000	260 000	15
Norvegiya	60000	1 500	66,7
AKSh	16520000	970 000	48,5
JAR	110000	24 200	40
Shvestiya	303000	4 200	95
Britaniya orollari	1120000	66 000	50
Italiya	945000	404 000	35,4

Umuman olganda yo`l neft bitumlarining 18 markasi mavjud bo`lib undan 6 tasi yuqori qovushqoq va 12 ta markasi esa suyuq bitumlarga to`g`ri keladi. Neftli yo`l bitumlarini bir-biridan keskin farq qiladigan 2 ta guruhga bo`lish mumkin: birinchi guruhga –yarim qattiq va qattiq GOST 1544-52 va ikkinchi guruhga esa –suyuq bitumlar GOST 1972-52 . Suyuq holdagi bitumlar o`z navbatida ikkita sinfga bo`linadi :
a)o`rta qotishadigan va b) sekin qotadigan bitumlarga bo`linadi. Bularning o`z navbatida har qaysining 6 tadan turi mavjud. A –turkumdagi suyuq bitumlar ishlatilishiga qarab ishlatish joylarida kerosin va ligroinni turli nisbatlarda qo`shish orqali ishlatiladi.
Yo`l qurulishida ishlatiladigan bitum xossalariga asosan quyidagilar kiradi :

1. uzoq muddatga xizmat qilishi , bunda tashqi faktorlarning ta`sirida bitum aktivligida kimyoviy o`zgarishlar sodir bo`ladi ;

   
   

2. konsistensiya holatini saqlab turish qobiliyati , ya`ni bir xillikni ta`minlash

   
   

3. qutbliligi ;

   
   

4. turli xil mexanik xossalarga ega bo`lishi , ya`ni bitumning eskirishi ,tashqi haroratning o`zgarishi .

   
   

Maxsus neft bitumlari aerodromlar va avtomobil yo`llaridan tashqari turli xil gidroizolatsion materiallar tayyorlashda ham ishlatiladi . Bino inshootlarini tom qismini yopishda , elektroizolatsion mahsulotlarni tayyorlashda ,lak -bo`yoq tayyorlashda bitumning markasi GOST 6617-56 va GOST-3508-55 markali bitumlarining BN-1U ,BN-U, BNU-K kabi turlari qo`llaniladi. Bu bitumlar uchun

ularga qo`yiladigan asosiy talab uning qovushqoqligi,cho`ziluvchanligi va yumshatish temperaturasi hisoblanadi.
Quyidagi 3- jadvalda turli xil markadagi bitumlarning yuqorida sanab o`tilgan solishtirma xossalari keltirilgan .

2. jadval