Касб-ҳунар таълими маркази касб-ҳунар таълими тизимини инновацион ривожлантириш, педагог кадрларнинг малакасини ошириш ва уларни қайта тайёрлаш институти

Юмалоқ, квадрат, тасма ва лист материалларни қирқиш
Юмалоқ материални қирқиш. Кичик диаметрли металлар қўларра билан, катта диаметрли ўқ вал ва шунга ўхшаш металл заготовкалари винт қирқар дастгоҳларда ҳамда ғилдиракли арралар ёрдамида қирқилади.
Заготовкага кернлаб из тушириб, уни гирага горизонтал ҳолатда қисилади ва уч ёқли призма эгов билан катта бўлмаган ариқча очилади. Полотнога минерал мой суркаб ўйиқдан арраланади. Заготовкани бутунлай қирқиш ёки қирқиладиган қисмини синдирмай қолдириш мумкин. Агар заготовканинг торецига дастгоҳда ишлов бериладиган бўлса (эговлаш ва б.) унинг икки-тўрт томонидан кесик ҳосил қилиб, сўнгра гирага қисилган ҳолатда болға зарбаси билан синдирилади.
Қирқишни бошлашда чап қўл бош бармоғининг тирноғини заготовкага қўйиб, арра полотносини тирноқда жипсланади. Аррани фақат ўнг қўл билан ушлаш керак.
Квадрат кесимли детални қирқишда уни гира жағига маҳкамлаб, аррани бироз қия холда ҳаракат қилдириб дастлабки ариқча очиб олинади. Шундан кейин аррани горизонтал холатда ушлаб заготовка арраланади.
Заготовкаларни чуқур қирқиш учун икки қўл билан арраланади, бу ҳолда чап қўл билан дастгоҳ рамкасини босиб, ўнг қўлда аррани илгариламақайтма ҳаракат қилдирилади.

Меҳнат хавфсизлиги

Арра билан ишлашда қуйидаги қоидаларга риоя қилиш лозим:

• 
  калта заготовкаларни кенгроқ томонидан қирқиш, бурчакликлар, швеллерлар, қўш таврли металларни қирқишда заготовканинг ҳолатини ўзгартириш;
  
• 
  қирқишда полотнонинг қирқиш зонасига тўлиқ қириб чиқишига эътибор бериш;
  
• 
  арра билан ишлашда уни силтамасдан, шошилмасдан, бир меъёрда, тахминан бир дақиқада 30—40 жуфт иш йўлини амалга ошириш (бу меъёрдан оширилса, полотнонинг қизиши натижасида тишлари ўтмас бўлиб қолади);
  
• 
  иш якунида полотно таранглигини бироз бўшаштириш (арранинг гира ёки заготовкага тасодифан қаттиқ урилиши натижасида полотно узилиб кетиши мумкин);
  
• 
  қирқиш жараёнида полотнонинг қизиб кетишига йўл қўймаслик;
  
• 
  арранинг равон ишлаши учун вақти-вақти билан полотнони минерал мой билан мойлаб туриш;
  
• 
  жез ва бронзаларни фақат янги полотнолар билан қирқиш (чунки озгина ишлатилган полотно тишлари ҳам жез ва бронза сиртидан сирпаниб ўтади);
  
• 
  арранинг битта тиши синган тақдирда ҳам ишни тўхтатиб, синган тишни олиб ташлаш ёки уни чархлаш керак