Jurnaldan ko‘chirib bosilgan maqolalar «Til va ada biyot ta’limi»dan olindi, deb izohlanishi shart

– Mumtoz adabiyot tarixi kafedrasi mudiri 

sifatida faoliyat olib boryapsiz. Mumtoz adabiyotni 

o‘rganish, tahlil qilish mobaynida uning qay bir 

jihatlari hanuz tadqiqot va izlanishlarga muhtoj deb 

o‘ylaysiz? O‘quvchi, talabalarda mumtoz adabiyotni 

o‘rganish, tadqiq etishga qiziqish qay darajada? 

– 

Mumtoz adabiyot kafedrasi 1927-yili birinchi 

o‘zbek professori Abdurauf Fitrat tomonidan tashkil 

etilgan bo‘lib, uzoq yillar davomida unga Sadriddin 

Ayniy,  akademiklar  Vohid  Abdullayev,  Boturxon 

Valixo‘jayev  rahbarlik  qilganlar.  Bu  yillarda  katta 

salohiyatli ilmiy maktab yaratildi. Bu maktab bugungi 

kunga qadar faoliyat yuritib kelmoqda. O‘zim Boturxon 

Valixo‘jayev  shogirdlaridanman.  Ustozning  ilmiy 

merosi qimmati va ahamiyati ko‘p davralarda e’tirof 

etilgan. Ammo meningcha, o‘zbek adabiyotshunosligi 

tarixining mukammal tadqiqi o‘rnini hamon biror asar 

bosa olgani yo‘q. Epik she’riyat masalalari tadqiqi, 

hatto Firdavsiy Tusiy yurti Eronda ham hanuz Ustoz 

tadqiqotlari darajasida o‘rganilmagan bo‘lsa kerak. 

Markaziy Osiyoda oliy ta’lim tizimi tarixi, madrasalar 

tarixi yuzasidan olib borgan tadqiqotlarida olim bevosita 

G‘arb oliy ta’lim tizimi tarixiga ham nazar tashlaydi 

va tamaddunlar tarixini qiyosiy o‘rganib, sohadagi 

asosli xulosalarini bayon etadi. Shu jihatdan G‘arb 

olimlarining  ham  B.Valixo‘jayev  asarlariga  murojaat 

etmoqlari tabiiy. Bu balandparvoz gaplar emas. Bu 

katta da’volarning asosi – zahmatkash ustozning 

sermashaqqat mehnatlari natijasidir. Ammo Ustoz shu 

sermashaqqat mehnatlarining asosiy merosxo‘rlari 

sifatida darsxonadagi talabalarni, shogirdlarini tushunar 

edilar. Darsni muqaddas deb bilardilar. Ustozning qalbi 

tubida komillik va unga intilganlarga kuchli muhabbat 

bor edi. Shu nuqtayi nazar bilan hayotga nazar 

tashlar, pasttabiatli muhitdan qochar edilar. Yurishlari, 

sinovchan nazarlari, sukutlari, har ishga sabr-toqat 

bilan yondashishlari, kechirimliliklari, takallumlari – 

hammasi  hayot darsxonalaridagi ma’naviy darslari 

edi.  Shogirdlaridan  Rahimjon  Vohidov,  Shuhrat 

Sirojiddinov, Gulsanam Xoliqulovani juda yaxshi ko‘rar 

edilar. Shogirdlari davrasida yuzlari yashnab ketardi. 

Mumtoz shoirlardan Sayfi Saroyi va Haydar Xorazmiy 

ijodini, turkiy tildagi she’riyat taraqqiyoti tarixi va 

qonuniyatlarini tadqiq qilishni vazifa qilib ketgan edilar. 

Hozir fanning bu sohalarida izlanishlar olib borilmoqda. 

Ustozning so‘zlari, zahmatli mehnatlari unutilmaydi.