If. •f с ж ж Салимов КимёВий технодогиянинг асосий караёнАари Во урилмоАпри I зл' Пз

1?) 
(4-65)
Та д к и к о т л а р д а н ма ъл ум булдики, мавхум к а й н а ш холатининг 
хосил булишини белгиловчи 1?екр (ёки биринчи критик тезлик
пукр1) нинг киймати ша кл коэффициентига ва з а р р а ч а н и н г тола
у ш л а ш л и г и г а боглик экан. Шу с а б а бд а н донасимон толали 
м а т е р и ал л ар н ин г ушбу х осс ал ари з а р р а ча н и н г тола у ш л а ш л и к
д а р а ж а с и н и белгиловчи коэффициент т] о р к а ли хисобга олиниши 
м а к е а д г а мувофик, булади:
Иеко
Л = ^
 
(4 .6 6 )
бу ерд а Ие®р — туксиз чигит ( Т = 0 % ) учун Б!екр нинг киймати.
Турли нав да г и пахта чигити учун т] нинг ки й мат и г] = 1,0Ч- 
■4-2,32 га тенг булиб, куйидаги эмпирик тенглама о рка ли топилади.
ц =
1 + 0 , 4 3 Г0'44, 
(4 .6 7 )
бу ерд а 
Т
— чигитнинг т а ш к и юзас идаг и толанинг микдори, %.
К,аттик з а р р а ч а н и н г тола у ш л а ш л и к д а р а ж а с и т опилг андан 
сунг а м а л и ё т д а ета рли а н ик л ик билан донасимон-толали матери- 
а л л а р учун мавхум к а й н а ш ни н г биринчи критик тезлигини 
куйидаги тен г ла ма о р к а ли х ис о б ла ш мумкин:
К е кр = Л !4 0 0 - | - 5 , 2 2
у/Ат '
( 4 - 6 8 )
(4.68) ифода Тодес тенг ламасининг уз г ар г ан куриниши хисоблана- 
ди.
Донасимон-толали м а т е р и а л л ар н ин г к у р и л ма д а н чикиб кетиш 
хо л ат иг а тугри келган тезл и к (яъни иккинчи критик тезлик) 
шкр2 ни а н и к л а ш учун куйида г и т ен г л ам а т а к ли ф килинди:
п ° '
4 2 2
А г
^
— 20,16 + 0,683 д/Аг 
(4 .6 9 )
Д о на си мон - т о л а л и м а т е р и а л л а р буйича олиб борилган т а ж р и ­
ба н а т и ж а л а р и н и Яе = /(Аг) к ури н ишид а к а й т а и шл а ш н ати жас и-
да к у з г а л м а с , к е нга йти ри лг а н ва мавхум к а й н а ш хо ла т л ар ин ин г
ч ег аралари аникланилади ( 4 . 2 4 - раем).
91

---

4.2 4 -раем.
Д он аси м он — толали м ат е р и ал л а р мавх,ум к ай н аш х,олати-
нинг ч егар ал ар и :
/ — к у з г а л м а с на к е н г а й т и р и л г а н к а т л а м л а р у р т а с и д а г и ч е г а р а ;
2
— м а в х у м к а й н а ш к а т-
л а м и н н н г н а с т к и ч е г а р а с и ;
3
— м а в х у м к а й н а ш к а т л а м и ва з а р р а ч а л а р н и н г к а т л а м д а н
ч и к и б ке т иш х о л а т и у р т а с и д а г и ч е г а р а .
4.24- раемдан куриниб турибдики, мавхум кайнашнинг критик 
х,олатгача булг ан зонасида ( / ( ш< 1 ) ф а к а т донасимон-толали 
м а т е р и а л л а р г а хос булг ан к а т л а м н и н г ке нгайиши юз беради. Бу 
з онад а к а т л а м н и н г кенгайиши чигитнинг т а ш к и юз ас ид а тола 
у ш л а ш л и к д а р а ж а с и т] га б ог лик булиб, куйидаги ч е г а р а л а р д а
1_1
узгаради:
= 1,05-ь1,8.
"о
Кен г ай ти р ил га н к а т ла м н и н г б ошл ан иш чегарасини аник,лаш 
учун куйидаги э мпирик т е н г л а ма д а н ф о й да ла н иш мумкин:
Иекр = ( 4 3 1 , 2 - 111,15 л ) Р 0,183 
(4.70)
бу ерд а