If. •f с ж ж Салимов КимёВий технодогиянинг асосий караёнАари Во урилмоАпри I зл' Пз

Ишлаш принципи. 
М а р к а з д а н кочма н а с о с ла р да спиралсимон 
кобик ичида п а р р а к л и иш г ил д ир ак ж о й л а ш г а н булади. Иш 
г илдиракнинг а й ла н иши д а м а р к а з д а н кочма куч хосил булади. Бу 
куч таъсирид а суюкликнинг сурилиши ва уни х ай да ш бир меъёрда 
узлуксиз боради. 5.2- р ас м д а м а р к а з д а н кочма насос схемаси 
курсатилган. Суриш трубаси о рка ли таъминл ов чи идишдан 
к ута рил ган с уюк ли к иш гилдиракнинг м а р к а з и й кисмига киради.
I
/ — с у р и ш п а т р у б к а с и ;
2
— с а л ь н и к ;
3
— кобик.; 
4
— иш г и л д и р а г и ; 5 — и ш г и л д и р а г и н и н г к у р а к
л а р и ;
6
— х а й д а ш п а т р у б к а с и .
5.2- раем.
М а р к а з д а н кочм а насос:
98

---

Сунг ра иш гилдираг ининг к у р а к л а р и о ра с ид а н утиб, насос 
ка мера сига тушади. Бу ерда ма р к а з д а н кочма куч т а ъ си рид а хосил 
булган босим суюкликни ха й д а ш трубасига сикиб чикаради. Бунда 
иш ги лд и раг и г а кириш олдида си й р а к л ан иш в у ж у д г а келади. 
К у р а к л а р орас идаг и к а н а л л а р д а н суюклик бир тек ис да х ай да ш 
трубасига берилиши ва суюклик тезлигини аста-секин камайтириб,
суюк лик босимини ошириш учун к у з г а л м а с кобик спиралсимон 
ш а к л д а т а й ёр л а н а ди . С уюкл ик ни н г х а й д а ш т р у б а си д а ма ъл ум 
микд ор д аги тезлик билан окишини т а ъ м и н л а ш учун насоснинг 
к а ме р а си й у н а л т и р г и ч ва д и ф ф у з о р каби бир канча 
м о с л а м а л а р д а н фо йда л анил ади. Насосдаги сурилиш к а б у л килув- 
чи идишдаг и суюклик с а т хига та ъ си р килувчи босим билан 
суриш трубасидаги с и й р ак л ан и ш босими орасидаги ф а р к хисобига 
а м а л г а ошади.
Насосн и нг и шл аши н и тек ши риб куриш учун суриш линиясига 
в акуу м ме т р ва х ай д а ш т ру ба с и га эса манометр урнатил ад и.
Бу н да н т а ш к а р и , насосда у з а т и л аё т г а н суюкликнинг микдорини 
ростлаб туриш учун х а й д а ш труб аси га кран, вентиль ёки з а д в и ж к а
у р натил ад и. На сос ки с к а м уд да т г а тухт атилганда, шунингдек, иш 
г илдираги суюклик б ил ан т ул д и р и л г а н да , суюк лик ту шиб кетмас- 
лиги учун суриш т руб а с и г а к л а п а н урнатилади.
Р и л д и р а к л а р сонига к а р а б м а р к а з д а н кочма н а с ос ла р бир ва 
куп боскичли булади. Бир боскичли нас о с ла рда хосил б у ла ди г ан
умумий босим 50 метрдан (а йри м х о л ла рд а 70 ме трда н) ошмайди.
Куп боскичли насосларда суюклик бир валг а кетма-кет уланган иш 
г и лд и р а к л а р и о рк а ли утади. Бу нд а й г и л д и р а к л а р д а босим 
б ел г и л а н г а н м и кд о р л а р г ач а аста-секин ортиб боради. Х,озирги 
кунда и ш л а т и л а ё т г а н куп боскичли н асос ла рнинг босими 20 м Па
гача боради.
М а р к а з д а н кочма на с ос ла рни н г вали хам горизонтал хам 
вертикал ж о н л а ш г а н булиши мумкин.