I bob. Mexanik harakat haqida umumiy ma’lumotlar 1-§. Jismlarning harakati mexanik harakat


Deformatsiyalangan jismda vujudga ke­



Download 2,62 Mb.
Pdf ko'rish
bet115/212
Sana29.12.2021
Hajmi2,62 Mb.
#84192
1   ...   111   112   113   114   115   116   117   118   ...   212
Bog'liq
fizika 7 uzb

Deformatsiyalangan jismda vujudga ke­
lib,  tashqi  kuch            ga  qarshilik  ko‘rsatadi­
gan  va  unga  qa r  a ma­qarshi  yo‘nalgan 
kuch elastiklik kuchi deb ataladi.
Kamon iрi tarang tortilganida (79-rasm), rezina, pru-
jina cho‘zilganida yoki siqilganida, F
t
 kuchga qarshi F
el
 
kuch namoyon bo‘ladi.
Guk qonuni
Tayanchga mahkamlangan l
o
 uzunlikdagi prujinaga m massali yuk osay-
lik. Unga ta’sir etuvchi F
t
 og‘irlik kuchi pastga yo‘nalgan bo‘ladi. Prujina 
deformatsiyalanishi natijasida F
t
 ga qarama-qar-
shi yo‘nalgan F
el
 kuch yuzaga keladi (80-rasm).  
Natijada  prujina Δl  ga  cho‘ziladi:   Δl  =  l  –  l
o

Bunga prujinaning absolyut uzayishi yoki ab-
solyut deformatsiya deyiladi. F
el
 elastiklik ku-
chi  F
t
 og‘irlik kuchga tenglashganida, prujina 
cho‘zilishdan to‘xtaydi. Prujinaga ta’sir etuvchi 
kuchni oshirib borsak, absolyut deformatsiya 
ham proporsional ortib boradi (81-rasm). De-
mak, elastiklik kuchi absolyut uzayishga to‘g‘ri 
proporsional ekan, ya’ni:

F
el
 ~  


l   yoki   

F
el
 = –  


l .          (2)
Bunda  k  –  elastiklik  kuchi  va  absolyut  uzayishini  bog‘lovchi  koeffisiyenti 
bo‘lib, deformatsiyalanayotgan prujinaning bikirligi deb ataladi. (2) formula-
da minus ishorasining qo‘yilishiga sabab elastiklik kuchi va absolyut uzayish-
ning qarama-qarshi yo‘nalishga ega ekanligidir. Bu formuladan k  ni  topsak:
(3)
78­rasm. Taxtaning 
egilishi

F
el

F
t
a
b

F
el

F
t
79­rasm. 
Kamonning egilishi

F
el
Δ l
l
l
0

F
t
80­rasm. Purjinaning cho‘zilishi


91
IV bob. Harakat qonunlari
qarama-qarshi yo‘nalganligi uchun ular miqdor jihatdan 
tenglashganda,  taxta  egilishdan  to‘xtaydi.  Bunda  Nyu-
tonning  uchinchi  qonuni  o‘rinli  bo‘ladi:

F
t
 = – 

F
el
.      (1)

Download 2,62 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   111   112   113   114   115   116   117   118   ...   212




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish