Tijorat banklarining aktiv va passiv operatsIYalari

17.6. Tijorat banklarining qimmatli qog’ozlar bilan amalga oshiriladigan emission operatsiyalari. Banklarning ssuda kapitallari bozoridan resurslar jalb etishi.
Bank kreditlashga oid yana bir usul, qimmatli qog’ozlarni qayta sotib olish sharti bilan oldisotdi operatsiyasi yoki qisqacha “repo” operatsiyasidir. Ushbu operatsiyalar odatda qisqa muddatli kreditlashda qo’llaniladi. Agar korxona yaqin kelgusida erkin pul mablag’larini kiritayotgan va o’sha kqmmatli qog’ozlarga investitsiya qilishni rejalashtirayotgan bo’lsa, ushbu vaqt ichida bahzibir xarajatlarni qayta moliyalashtirish yoki agar qimmatli qog’ozlarni korxona sotishni istamasa va foiz stavkalari bozorda pasayishini kutib, ushbu qog’ozlarni kredit evaziga foiz to’lashdan ko’ra, kattaroq daromad olishi kutilayotgan bo’lsa, u xolda, yuqorida aytilganidek, qisqa muddatli kreditlash amalga oshiriladi.
Operatsiya mazmuni, bank korxonalarni o’sha vaqtda bozordagi narxdan arzonroq narx bilan sotib oladi va sotish narxidan xam yuqoriroq narxda sotadi, shunda narxlar o’rtasidagi tafovut bankka qisqa muddatli kreditlash stavkasidan xam pastroq daromadni tahminlaydi. Buning bank uchun foydali jixati, bank qimmatli qog’ozlarni bozor narxidan arzonga sotib olib, foiz stavkalarida bo’ladigan to’lovga muqobilligi yuzaga kelganda, bank qog’ozlarni qaytib sotib oladi.
Hozirgi banklar aktsiyador tijorat banklari sifatida tashkil qilinib, bozor iqtisodiyoti sharoitida ishlashga moslashgan va ular ixtisoslashgan banklar bo’lsada, boshqa tarmoqlardagi mijozlarga ham kredit va hisobkitoblar boyicha xizmat ko’rsatishlari mumkin. Banklar faoliyatining universallashuvi ular o’rtasida raqobatning yuzaga kelishiga, bu esa ularning bozor iqtisodiyotiga barqaror kirib borishini ta’minlaydi.

• 
  Bank aktsiyadorlarini moddiy jiћatdan manfaatdorligini oshirish va ularning bank Boshqaruvidagi ishtirokini faollashtirish bilan bog’liq bo’lgan muammolar.
  

a) Bank aktsiyadorlarining moddiy manfaatdorligini ta’minlash bilan bog’liq bo’lgan muammo) Bank aktsiyadorlarining bank boshqaruvidagi ishtirokini faollashtirish bilan bog’liq bo’lgan muammo
1998 yil 2 oktabrda O’zbekiston Respublikasi Prezidentining «Aktsiyadorliktijorat banklari faoliyatini takomillashtirish chora-tadbirlari to’g’risida»gi Farmoniga muvofiq:
ustav kapitalida davlatga tegishli aktsiyalar paketi 25 foizdan ortiq bo’lgan tijorat banklarining bank kengashi tarkibiga O’zbekiston Respublikasi Markaziy bankidan ishonchli vakil kiritiladi, uning zimmasiga mazkur aktsiyalar paketini boshќarish vazifasi yuklatiladi;
aktsiyadorlik-tijorat banki Kengashi bank filiallarining Boshqaruvi va rahbarlar bilan birgalikda bankni samarali boshqarishni tashkil etish, kreditlar berilishi va ularning o’z vaqtida qaytarilishi uchun javobgar hisoblanadi.