Sh. Murodov, R. Ismatullayev

4.3-§. XARITALAR TUZISH MASSHTABLARI

Biror yer maydonining xaritasini tuzishda masshtablar tanlanadi. Ular yordamida topografiya chizmachiligida chizmadagi kesmalar uzunligi asliga nisbatan necha marta katta yoki kichikligi sonlar yordamida aniqlanib olinadi.
Topografik xaritalar tuzish uchun quyidagi oltita asosiy masshtab belgilangan:
1:1000000; 1:500000; 1:200000; 1:100000; 1:50000; 1:25000.
Boshqa turli m aqsadlar uchun quyidagi m asshtablar belgilangan:
1:10000; 1:5000; 1:2000; 1:1000; 1:500; 1:200.
Xaritalar tuzishda quyidagi masshtablar belgilangan:

1. 
   Aholi yashovchi joylar, ishlab chiqarish markazlari kabi joylarning loyihalarini tuzishda 1:500; 1:1000; 1:2000 va h.k.
   
2. 
   Xo‘jaliklarning ichki yer tuzilishi kabi ishlarni loyihalashda 1:10000; 1:25000.
   
3. 
   Qishloq xo‘jaligi uchun turli qurilishdagi xaritalar tuzishda 1:50000; 1:100000; 1:200000; 1:500000; 1:1000000.
   

139
Ba’zi chizmalarni aniq tushunish uchun joyning profilini qurishda ikkita masshtab ishlatiladi. Ulardan biri gorizontal masofalar, ikkinchisi vertikal masofalar uchun. Bunda yer sirti planda bir masshtabda chizilgan bo‘lsa, joyning profilini qurishdagi balandliklar boshqa masshtabda chiziladi. Masalan, temiryo‘1 izlarida gorizontal masofalar uchun 1:10000 masshtab, vertikal masofalar uchun esa 10 marta yirik 1:100000 masshtab qabul qilingan.

1. 
   Ci
   

Topografik xaritalar tuzishga doir shartli belgilar
Paxta

^2. yv v V
s j- s-
^3. ■r r r


4.


5.

6 .

7.
Bug'doy Arpa Makkajo'xori Poliz ekinlari Uzumzor Qumloq

8.

9.

10.


11


12
Temiryo‘1 Asfalt yo‘l Tosh yo‘l So'qmoq yo‘l
Radio-telefon liniyalari

13.


14.