Kuchlanish va tok manbasining tashqi tavsifining o’rganish printspial sxemasi
NI Multsim dasturiy muhtida yig’ilgan holati
Topshiriq bajarish uchun berilgan qiymatlar
Variant
|
E2
|
Ryuk1
|
Ryuk2
|
Ryuk3
|
Ryuk4
|
Ryuk4
|
6
|
[ V ]
|
[ Ω ]
|
[ Ω ]
|
[ Ω ]
|
[ Ω ]
|
[ Ω ]
|
|
7
|
100
|
50
|
100
|
200
|
500
|
Dastlabki hisoblashlar
E2 = 7 V Richki = 500 Ω
Zanjirning tokini hisoblash ;
I = E / ( Rich + Ryuk )
I1 = E / ( Rich + Ryuk1 ) = 7 / ( 500 + 100 ) = 11,7 mA
I2 = E / ( Rich + Ryuk2 ) = 7 / ( 500 + 50 ) = 12,7 mA
I3 = E / ( Rich + Ryuk3 ) = 7 / ( 500 +100) = 11,7 mA
I4 = E / ( Rich + Ryuk4 ) = 7/ ( 500 + 200 ) = 10 mA
I5 = E / ( Rich + Ryuk5 ) = 7 / ( 500 + 500 ) = 7 mA
Yukdagi kuchlanishni hisoblash ;
U = I * Ryuk
U1 = I1 * Ryuk1 = 11,7 * 10-3 * 100 = 1,17 V
U2 = I2 * Ryuk2 = 12.7 * 10-3 * 50 = 0,63 V
U3 = I3 * Ryuk3 = 11.7 * 10-3 * 100 = 1,17 V
U4 = I4 * Ryuk4 = 10 * 10-3 * 200 = 2 V
U5 = I5 * Ryuk5 = 7 * 10-3 * 500 = 3,5 V
Yukdagi quvvatni hisoblash ;
P = I2 * Ryuk
P1 = I12 * Ryuk1 = ( 11,7 * 10-3 ) 2 * 100 = 0,01 Wt
P2 = I22 * Ryuk2 = ( 12,7 * 10-3 ) 2 * 50 = 0,08 Wt
P3 = I32 * Ryuk3 = ( 11,7 * 10-3 ) 2 * 100 = 0,01 Wt
P4 = I42 * Ryuk4 = ( 10 * 10-3 ) 2 * 200 = 0,02 Wt
P5 = I52 * Ryuk5 = ( 7 * 10-3 ) 2 * 500 = 0,026 Wt
Foydali ish koeffitsiyentini hisoblash ;
yuk / ( Rich + Ryuk )
1 = Ryuk1 / ( Rich + Ryuk1 ) = 100 / ( 500 + 100 ) = 0,17
2 = Ryuk2 / ( Rich + Ryuk2 ) = 50 / ( 500 + 50 ) = 0,09
3 = Ryuk3 / ( Rich + Ryuk3 ) = 100 / ( 500 + 100 ) = 0,17
4 = Ryuk4 / ( Rich + Ryuk4 ) = 200 / ( 500 + 200 ) = 0,29
5 = Ryuk5 / ( Rich + Ryuk5 ) = 500 / ( 500 + 500 ) = 0,5
Berilgan
|
E2 =11.8 7; Rich =50 d
|
Ryuk
|
Tajribadan
olingan
|
Tajriba natijalarini
hisobla sh
|
Dastlabki hisoblashlar
|
Uyuk
|
|
Pyuk
|
|
I
|
U
|
P yuk
|
|
|
[ V ]
|
[ mA ]
|
[ Wt ]
|
|
[mA]
|
[V]
|
[Wt]
|
|
1
|
100
|
1,167
|
11,67
|
1,167
|
0,07
|
11,7
|
1,17
|
0,01
|
0,17
|
2
|
50
|
0,636
|
12,72
|
0,636
|
0,14
|
12,7
|
0,63
|
0,08
|
0,09
|
3
|
100
|
1,167
|
11,67
|
1,167
|
0,07
|
11,7
|
1,17
|
0,01
|
0,17
|
4
|
200
|
2
|
10
|
0,02
|
3,5
|
10
|
2
|
0,02
|
0,29
|
5
|
500
|
3,5
|
7
|
0,0245
|
2
|
7
|
3,5
|
0,026
|
0,5
|
Tajriba natijalari orqali hisoblashni davom ettiramiza;
Bunda tajribada topilgan Uyuk orqali qolgan hisoblashlarni bajaramiza;
Yuklama tokini hisoblash:
Iyuk = Uyuk / Ryuk
Iyuk1 = Uyuk1 / Ryuk1 = 1,167 / 100 = 11,67 mA
Iyuk2 = Uyuk2 / Ryuk2 = 0,636 / 50 = 12,72 mA
Iyuk3 = Uyuk3 / Ryuk3 = 1,167 / 100 = 11,67 mA
Iyuk4 = Uyuk4 / Ryuk4 = 2 / 200 = 10 mA
Iyuk5 = Uyuk5 / Ryuk5 = 3,5 / 500 = 7 mA
Yukning quvvatini hisoblash:
Pyuk = I2yuk * Ryuk
Pyuk1 = I2yuk1 * Ryuk1 = ( 11,67*10-3 )2 * 100 =1,167 Wt
Pyuk2 = I2yuk2 * Ryuk2 = ( 12,72 * 10-3 ) 2 * 50 = 0,636 Wt
Pyuk3 = I2yuk3 * Ryuk3 = ( 11,67 * 10-3 ) 2 * 100 =1,167 Wt
Pyuk4 = I2yuk4 * Ryuk4 = ( 10 * 10-3 ) 2 * 200 =0.02 Wt
Pyuk5 = I2yuk5 * Ryuk5 = ( 7 * 10-3 ) 2 * 500 =0,0245 Wt
Foydali ish koeffitsiyentini hisoblash ;
( I2 * ( Rich + Ryuk ) ) / Pyuk
1 = (I21 * (Rich + Ryuk1)) / Pyuk1=(( 11,67*10-3 )2*600)/1,167 = 0,07
2 = (I22 * (Rich + Ryuk2)) / Pyuk2=(( 12,72*10-3 )2*550) / 0,636 = 0,14
3 = (I23 * (Rich + Ryuk3)) / Pyuk3=(( 11,67*10-3 )2*600) / 1,636 = 0,07
4 = (I24 * (Rich + Ryuk4)) / Pyuk4=(( 10*10-3 )2*700) / 0,02 = 3.5
5 = (I25 * (Rich + Ryuk5)) / Pyuk5=(( 7*10-3 )2*1000)/0,0245 =2
Quyidagi bog’lanishlar grafigini chizing:
Iyuk = f ( Ryuk ) 2) Uyuk = f ( Ryuk ) 3) Pyuk = f ( Ryuk ) 4) = f ( Ryuk )
Iyuk = f ( Ryuk )
Uyuk = f (Ryuk)
Pyuk = f ( Ryuk )
= f (Ryuk)
Xulosa
Men ushbu labaratoriyani bajarish mobaynida kuchlanish va tok kuchining tavfsifini o’rgandim.Hosil qilgan grafiklarim orqali lyuk va Pyuk,Uyuk va Ryuk larni bir biriga bog"liqIik grafiklari bilan tanishdim,hamda berilgan formulalar orqali ushbu holatlarni nafaqat amaliy balki nazariy kelib chiqishi bilan tanishdim. Multisim muhiti orqali tok kuchi va kuchlanishni qanday prinspda ishlashini yaxshilib ko”rib chiqdim va NI Multism dasturida ishlash kunikmamni oshirdim.
Nazorat savollari va ularga javoblar:
Zanjirning passiv qismi uchun Om qonuni qanday taʼriflanadi? Zanjirdagi passiv elementlar – elektr energiyasini issiqlik aylanadigan zanjir elementi qarshilik yoki o`tkazuvchanlikka aytiladi. Om qonuni bo`yicha R qarshilik zanjirdagi tok kuchiga ham kuchlanishga ham bog`liq emas. U o`tkazgichning solishtirma qarshiligiga, uzunligiga va ko`ndalang kesim yuzasiga bog`liq.
2. Zanjirning aktiv qismi uchun Om qonuni qanday taʼriflanadi? Aktiv elementlar barcha elektr energiya manbalari hisoblanadi va ular EYUK aning ma`lum miqdori bilan harakterlanadi. Zanjirdagi kuchlanishning qiymati zanjirdan oqib o`tayotgan tok kuchi va zanjirning qiymatlari ko`paytmasiga teng. 𝑼 = 𝑰 ∗ 𝑹
3. Berk kontur uchun Om qonuni qanday taʼriflanadi?
Berk zanjirdagi tok kuchi shu zanjirdagi EYUK ning to`liq qarshilikka nisbatiga teng:
𝑰 =
Bu yerda R- tashqi qarshilik, 𝒓ich – manbaning ichki qarshiligi
4. EZNda qoʻllaniladigan energiya manbalarini keltiring.
Elektr energiyasining manbalariga (birlamchi manbalari) kimyoviy, mexanik, issiqlik va boshqa turdagi energiyalarni elektr energiyasiga aylantiruvchi har xil qurilmalar kiradi. Elektr energiyasi manbalariga, masalan, galvanik elementlar, akkumulyatorlar, shamol elektr stansiyalari, turbogeneratorlar, gidrogeneratorlar, quyosh batareyalari va hokozolarni kiritish mumkin.
5. Ideal va real kuchlanish manbalarining almashtirish sxemalari qanday koʻrinishda boʻladi?
Elektr zanjirlarining prinsipial sxemalarida elektr energiyaning real manbasini ikki turdagi prinsipial ideal sxema bilan almashtirish mumkin: -ketma-ket ulangan sxema, ya’ni qiymati manbaning salt ishidagi kuchlanish (E)ga teng bo‘lgan ideal kuchlanish manbasi va manbaning ichki qarshiligiga teng bo‘lgan 𝑅𝑖𝑐ℎ rezistor bilan ketma-ket ulangan ; - parallel ulangan sxema, ya’ni qiymati qisqa tutashuv tokiga teng bo‘lan J tok manbasi va manbaning ichki qarshiligiga teng bo‘lgan Rich rezistor bilan parallel ulangan
6.Keltirilgan sxema uchun Urich, Ur va E qiymatlari qanday boʻladi?
Bu yerda A javob to`gri. Manbadan kelayotgan kuchlanishning barchasi U ga teng bo`ladi
7. Yuk qarshiligi Ryuk ning qanday qiymatida real eyuk manbasini ideal deb hisoblash mumkin?
Avvalo real va ideal EYUK a manbalarini ko`rib chiqamiz. Ideal EYUK manbai. Bunday manba qismalaridagi kuchlanish U u hosil qilgan tok qiymati I ga bogʻliq boʻlmaydi. Ideal EYUK manbai uchun manbaning ichki qarshiligi R(ich)=0. Shuning uchun U=E= const boʻladi Real EYuK manbai. Bunday EYuK manbaining ichki qarshiligi noldan farq qiladi. Shuning uchun manba qismlaridagi kuchlanish 𝑈 = 𝐸 − ∗ 𝐼 ya'ni U tok qiymati I ga bog'liq bo’ladi.
Do'stlaringiz bilan baham: |