Naftion kislota (natriyli tuzi)

Kerakli asboblar: shtativ, probirkalar, gaz chiqarish nayi.
Kerakli reaktivlar: kalsiy karbid, bromli suv, kaliy permanganatning 1% li eritmasi.
Atsetilen kalsiy karbidga suv ta’sir ettirib olinadi:
CaC₂ + 2H₂O = Ca(OH)₂ + C₂H₂↑
Reaksion probirkaga kalsiy karbidning mayda bo’lakchalaridan 2-3 bo’lakcha solamiz va ustiga suv quyib tezlik bilan og’zini gaz chiqarish nayi o’rnatilgan tiqinch bilan mahkamlaymiz va shtativga o’rnatamiz (19-rasm). Ajralayotgan gazni bromli suv va kaliy permanganat eritmalari solingan probirkalar tubiga gaz chiqarish nayning ikkinchi uchini tushirib o’tkazamiz. Bunda bromli suv rangsizlanadi, kaliy permanganatning binafsha rangi yo’qolib, qo’ng’ir cho’kma hosil bo’ladi. Bu reaksiyalar bajarilgach gaz chiqarish nayi uchida ajralayotgan atsetilenni yondiramiz. Atsetilen dudli alanga hosil qilib yonadi. Ammo havo ortiqcha bo’lganda u ko’zni qamashtiradigan ravshan alanga berib yonadi.

19- rasm. Atsetilen olish qurilmasi
Savollar va topshiriqlar

1. 
   Nima uchun atsetilen havoda dud hosil qilib yonadi?
   
2. 
   C₄H₆ tarkibli alkinning izomerlarini va xalqaro nomlarini yozing.
   
3. 
   Atsetilen molekulasidagi uglerod va vodorodning foiz miqdorini aniqlang.
   
4. 
   Atsetilenning mis xlorid bilan reaksiya tenglamasini yozing.
   
5. 
   Atsetilenning dimerlanish, trimerlanish reaksiyasini yozing va sharoitini ko’rsating.
   

Organik sintez bo’yicha laboratoriya daftarini yuritish bilan tanishish
(Etil bromid sintеzi misolida)
Adabiyot: Organik sintеzdan praktikum «O’qituvchi» nashiriyoti. Toshkеnt 1979.
Ish 2018 yil 15 oktyabrda boshlangan.
Asosiy rеaksiya. Rеaksiyaning umumiy tеnglamasi (etil bromidning unumini hisoblash uchun): C₂H₅OH +H₂SO₄ + KBr → C₂H₅Br + KHSO₄ + H₂O
Oraliq rеaksiyalarining tеnglamalari:
C₂ H₅OH + HOSO₃H → C₂H₅OSO₃H + H₂O
H₂SO₄ + KBr →KHSO₄ + HBr
C₂H₅SO₃ OH + HBr →C₂H₅Br + H₂SO₄
Etil bromid sintеzi uchun zarur moddalarning metodika (ko’rsatmada) berilgan miqdorlari hisobi va ularning fizik ma’lumotlari quyidagi 2-jadvalga tushiladi.
2-jadval