Andijon davlat tibbiyot instituti farmakologiya, klinik farmakologiya va tibbiyot biotexnologiyalari kafedrasi

Geografik tarqalishi. Valeriana polimorf (bir-biriga juda o‘xshash yaqin shakllari ko‘p bo‘lgan) o‘simlik. Uning yaqin shakllarini ba’zan mustaqil tur deb ham hisoblanadi. Ular ma’lum geografik va ekologik hududlarga moslangan bo‘lib, o‘zaro ildizpoyaning katta-kichikligi, shakli, barg plastinkasining ko‘rinishi, tuklanish darajasi, gul rangi va boshqalar bilan farqlanadi. Bu o‘simliklar ichida keng tarqalganlari va umumiy bitta nom —dorivor valeriana, (Valeriana officinalis L.) nomi bilan yuritilib, ildizpoyasini ishlatishga ruxsat etilganlari quyidagilar: botqoq valerianasi (V. palustris Kreyer.), yaltiroq valeriana (V. nitida Kreyer.), rus valerianasi (V. rossica Sm.), novdali valeriana (V. stolonifera Czern.) va boshqalar. Valeriana tarqoq holda bo‘lsa ham keng tarqalgan o‘simliklarga kiradi. U O‘rta Osiyo cho‘li va Sibirning Shimoliy qismidan tashqari hamma hududlarda uchraydi. Asosan, nam yerlarda, o‘rmon yoqalarida, ariq bo‘ylarida, butalar orasida, o‘tloqlarda va boshqa yerlarda o‘sadi. Uni tayyorlash joylari —Shimoliy Kavkaz, Ukraina, Belorus respublikalari, Rossiya (Tatariston va Boshqirdiston respublikalari; Ulyanov, Rostov, Voronej va Tambov viloyatlari) ning ayrim tumanlari. Yovvoyi holda o‘sadigan valeriana talabni qondirmaydi va u tarqoq holda o‘sgani uchun mahsulotni yig‘ish qimmatga tushadi. Shuning uchun valeriana Boltiqbo‘yi yoki dengizi atrofi, Ukraina, Moldova va Belorus respublikalaridagi, Voronej, Moskva, Novosibirsk va Kirov viloyatlari, Krasnodar o‘lkasi va Uzoq Sharqdagi ixtisoslashtirilgan xo‘jaliklarda o‘stiriladi.