4-mavzu: O‘zbekistonning o‘ziga xos istiqlol va taraqqiyot yo‘li Reja

4. Iqtisodiy islohotlarning besh tamoyili. Prezident yangilanayotgan jamiyat 

mazmun-mohiyatini  ko'rsatish  bilan  birga  dolzarb  vazifa  qilib,  eng  avvalo  bozor 

iqtisodiga  o'tish  masalasini  qo'yadi.  Chunki,  faqat  iqtisodiy  baquvvat  davlatgina 

kuchli bo'ladi va u har qanday islohotlarga qodir bo'lishini chuqur tushunar edi. 

Shuning uchun ham I.Karimov «O'zbekiston — bozor munosabatlariga o'tishining 

o'ziga xos yo'li» risolasida (1993) “O'zbekiston o'zi uchun tanlab olgan yol ijtimoiy 

sohaga 

yo'naltirilgan, 

respublikaning 

manfaatlariga, 

shart-sharoitlari 

va 

xususiyatlariga  eng  ko'p  darajada  mos  keladigan  bozor  iqtisodiyotini  shakllan-

tirishga qaratilgandir. 

Ayni  mana  shunday  yo'l  O'zbekiston  xalqining  munosib  turmushini,  uning 

huquqlari  va  erkinliklarini  kafolatlashi,  milliy  an'analari  va  madaniyatining  qayta 

tiklanishi,  insonni  shaxs  sifatida  ma'naviy  axloqiy  kamol  topishini  ta'minlashi 

mumkin”, deb qat'iy ko'rsatib bergan edi. 

l.Karimov mazkur asarida mamlakatning dastlabki yillardagi rivojlanish jara-

yonlarini chuqur tahlil qilib, O'zbekiston davlat qurilishi va iqtisodiyotini isloh qi-

lish dasturining o'zagi sifatida quyidagi beshta asosiy tamoyilni o'rtaga tashladi: 

Birinchidan, iqtisodiy islohotlar hech qachon siyosat ortida qolmasligi kerak, 

u biror mafkuraga bo'ysundirilishi mumkin emas. Buning ma'nosi shuki, iqtisodiyot 

siyosatdan  ustun  turishi  kerak.  Ham  ichki,  ham  tashqi  iqtisodiy  munosabatlarni 

mafkuradan holi qilish lozim. 

Ikkinchidan,  o'tish  davrida  davlat  bosh  islohotchi  bo'lishi  lozim.  U 

islohotlarning ustuvor yo'nalishlarini belgilab berishi, o'zgartishlar siyosatini ishlab 

chiqishi va uni izchillik bilan o'tkazishi shart. 

Uchinchidan, qonunlarga rioya etish ustuvor bo'lishi lozim.  Buning ma'nosi 

shuki, demokratik yo'l bilan qabul qilingan yangi Konstitutsiya va qonunlarni hech 

istisnosiz hamma hurmat qilishi va ularga og'ishmay rioya etishi lozim. 

`To'rtinchidan,  aholining  demografik  tarkibini  hisobga  olgan  holda  kuchli 

ijtimoiy siyosat o'tkazish. 

---

7 

 

Bozor munosabatlarini joriy etish bilan bir vaqtda aholini ijtimoiy himoyalash 

yuzasidan  oldindan  ta'sirchan  choralar  ko'rilishi  lozim.  Bu  bozor  iqtisodiyoti 

yo'lidagi eng dolzarb vazifa bo'lib keldi va bundan keyin ham shunday bo'lib qoladi. 

Beshinchidan,  bozor  iqtisodiyotiga  o'tish  obyektiv  iqtisodiy  qonunlar 

talablarini  hisobga  olgan  holda,  yaqin  o'tmishimizdagi  «inqilobiy  sakrash»larsiz, 

ya'ni  evolyutsion  yo'l  bilan  puxta  o'ylab,  bosqichma-bosqich  amalga  oshirilishi 

kerak. 

Ana  shu  muhim  beshta  tamoyil  O'zbekistonning  mustaqil  rivojlanish  va 

taraqqiyot yo'liga asos qilib olindi, yangi jamiyatga o'tish davrining negizini tashkil 

etdi.  O'tgan  davr  mobaynida  bu  qoidalarning  amalga  oshirilishi  respublikada 

ijtimoiy-siyosiy  barqarorlikni,  eng  muhimi,  bozor  munosabatlarini  joriy  etish 

yo'lidan izchil harakat qilishni ta'minladi. 

Shu  bilan  birga,  I.Karimovning  bozor  munosabatlariga  bosqichma-bosqich 

o'tish haqidagi tamoyili vaqt o'tgani sayin o'zining hayotiy qiymatini, siyosiy kuchini 

ko'rsatdi.  Binobarin,  bular  yetakchi  tamoyillar  sifatida  tan  olindi.  Chunki,  ular 

iqtisodiy  islohotlarning  butun  ichki  mantig'ini,  rivojlanish  yo'lini  va  xarakterini 

belgilab berdi. 

Darhaqiqat,  O'zbekistonning  bozor  munosabatlariga  bosqichma-bosqich 

o'tishi bir tomondan, avvaldan meros bo'lib qolgan barcha ijobiy tajribalarni chuqur 

o'zlashtirish  imkonini  berdi,  ikkinchi  tomondan  esa  isloh  qilishning  asosiy 

bosqichlarini aniq ajratib berdi. Bu bosqichlarning har bin uchun konkret maqsad-

larni,  ularga  erishish  vositalarini  belgilab  olishga  sharoit  yaratdi.  Aniqrog'i,  bu 

tamoyil «yangi uy qurmay turib, eskisini buzmaslik» haqidagi xalqning dono fikri-

ga asoslanganini ko'rsatadi.