11 тема практика

Medot  prinspi.  Sing'an  omirtqani  ku'sh  penen  arqag'a  tuwirlaw  ha'm  usi  halda  qadaqlaniw 

bolg'ansha  ekstenzion  korset  qoyiw.  Da'rhal  repoziciyani  uliwmaliq  ya'ki  aymaqliq  awiriwsizlandiriw 

menen a'melge  asiriladi. En' a'piwayisi , Beler usilinda awiriwsizlandiriwdur. Onda sing'an omirtqalar 

orninda  o'tkir  o'sikler  arasina  2-4  sm  shuqirliqqa  0,5%  novokainnan  20  ml  jiberiledi.  Aymaqliq 

awiriwsizlandiriw teri astina analgetikler jiberiw menen toltiriladi.  

Repoziciyani  tu'rli  ba'lentliktegi  stollarg'a  nawqasti  qarni  menen  jatqizip,    omirtqa  bag'anasin 

arqag'a  bu'gip,    Uotson-Djons-Beler  usilinda    (219-su'wret)  ya'ki  qarni  menen  jatqan  nawqasti 

ayaqlarinan  joqarig'a  tartip(Devis  usili)  qiliw  mu'mkin.  Biraq  universal  ortopedik  stolda  repoziciya 

qiliw  ko'birek  maqsetke  muwapiq  boladi.  Bunda  omirtqa  bag'anasin  arqag'a  bu'giw  prujinalawshi 

simlar qiysiqlig'in stollardi jaqinlastiriw menen o'zgertiw arqali erisiledi. 

Da'rhal jabiq repoziciya qilip, rentgen tekseriwi o'tkerilgennen son' , tezde omirtqa bag'anasin arqa 

ju'zege  bu'gilgen  halda  korset  qoyiladi.  Nawqas  halatin  korset  qoyilip  atirg'an  waqitta  o'zgertirmew 

ko'zde  tutiladi.  Omirtqa  bag'anasi  ezilip  sing'anda  gipsli  korsettin'  o'zine  ta'n  qa'siyetleri  bar.  Onin' 

tiykarg'i maqseti-  arqag'a bu'gilgen halda turg'an omirtqa bag'anasin alding'i buriliwina jol qoymaw.  

---

Sonin'  ushin  da  bunday  korset  ekstenzion  dep  ataladi.  Korsettin'  u'sh  tayanish  toqati  boliwi  kerek: 

to's, simfiz ha'm omirtqa bag'anasinin' bel lo

ashiq  qaliwina  intilgen  maqul.  Bul  keyinshelli  arqa  muskullerdi  uqalaw,  fizioterapevtik  ha'm  gigienik 

emler o'tkeriwdi an'satlastiradi. Korset Yumashev,Silin, ha'm Talambur usilinda qoyiladi  

.  Bul  korsettin'  o'zine  uqsag'an  ekstenzion  korsetlerden  parqi  sonda,    onda  gipsli  bintler  ju'k  tu'siwshi 

siziqlar boylap o'tkeziledi. Sonin' ushin material shig'imi en' kem,  korset salmag'i jen'il ha'm denenin' 

ko'p tarawi ashiq qaladi. 

Birinshi  kunlerden  baslap

Repoziciyadan 3 ha'pte o'tken son', korsetde

Sonin'  ushin  da  bunday  korset  ekstenzion  dep  ataladi.  Korsettin'  u'sh  tayanish  toqati  boliwi  kerek: 

to's, simfiz ha'm omirtqa bag'anasinin' bel lordozinin' en' batiq tarawlari. Ilaji barinsha dene arqa bo'limi 

ashiq  qaliwina  intilgen  maqul.  Bul  keyinshelli  arqa  muskullerdi  uqalaw,  fizioterapevtik  ha'm  gigienik 

emler o'tkeriwdi an'satlastiradi. Korset Yumashev,Silin, ha'm Talambur usilinda qoyiladi  

.  Bul  korsettin'  o'zine  uqsag'an  ekstenzion  korsetlerden  parqi  sonda,    onda  gipsli  bintler  ju'k  tu'siwshi 

siziqlar boylap o'tkeziledi. Sonin' ushin material shig'imi en' kem,  korset salmag'i jen'il ha'm denenin' 

inshi  kunlerden  baslap-aq  fizioterapiya,  uqalaw,  emlewshi  fizik  tarbiya  o'tkeriledi. 

Repoziciyadan 3 ha'pte o'tken son', korsetde 

Sonin'  ushin  da  bunday  korset  ekstenzion  dep  ataladi.  Korsettin'  u'sh  tayanish  toqati  boliwi  kerek: 

rdozinin' en' batiq tarawlari. Ilaji barinsha dene arqa bo'limi 

ashiq  qaliwina  intilgen  maqul.  Bul  keyinshelli  arqa  muskullerdi  uqalaw,  fizioterapevtik  ha'm  gigienik 

emler o'tkeriwdi an'satlastiradi. Korset Yumashev,Silin, ha'm Talambur usilinda qoyiladi  (220-su'wret) 

.  Bul  korsettin'  o'zine  uqsag'an  ekstenzion  korsetlerden  parqi  sonda,    onda  gipsli  bintler  ju'k  tu'siwshi 

siziqlar boylap o'tkeziledi. Sonin' ushin material shig'imi en' kem,  korset salmag'i jen'il ha'm denenin' 

aq  fizioterapiya,  uqalaw,  emlewshi  fizik  tarbiya  o'tkeriledi. 

 

---

ju'riwge  ruxsat  beriledi.  4-6  aydan  son'  korset  alinadi.

jag'dюришгаaylarda alip qoyiliwshi ortopedik korset usinis qiliniwi mu'mkin. Iske layaqatliliq sing'anda bir 

jil o'tken son' tiklenedi.  

    

U'shten  bir  bo'lim  ba'lentliginen  ko'p  bolmag'an  ezilip  omirtqa  denesinin'  a

funkcional usil menen emlewge ko'rsetpe boladi.

   Usil  prinsipleri.  Ha'reketsizlendiriw  orinda  jatiw  rejimi  ha'm  omirtqa  bag'anasi  boylap  tartiw  menen 

erisiledi,  erte  emlewshi  fizikaliq  tarbiya  (EFT)  toliq  ta'b

6  aydan  son'  korset  alinadi.  Keyinshelli  ha'm  u'lken  ezilip  siniwi 

aylarda alip qoyiliwshi ortopedik korset usinis qiliniwi mu'mkin. Iske layaqatliliq sing'anda bir 

U'shten  bir  bo'lim  ba'lentliginen  ko'p  bolmag'an  ezilip  omirtqa  denesinin'  a

funkcional usil menen emlewge ko'rsetpe boladi. 

Usil  prinsipleri.  Ha'reketsizlendiriw  orinda  jatiw  rejimi  ha'm  omirtqa  bag'anasi  boylap  tartiw  menen 

erisiledi,  erte  emlewshi  fizikaliq  tarbiya  (EFT)  toliq  ta'biiy  "muskulli  korset"  jaratiwg'a  qaratiladi.

 

Keyinshelli  ha'm  u'lken  ezilip  siniwi 

aylarda alip qoyiliwshi ortopedik korset usinis qiliniwi mu'mkin. Iske layaqatliliq sing'anda bir 

U'shten  bir  bo'lim  ba'lentliginen  ko'p  bolmag'an  ezilip  omirtqa  denesinin'  asqiniwsiz  siniwlarinda 

Usil  prinsipleri.  Ha'reketsizlendiriw  orinda  jatiw  rejimi  ha'm  omirtqa  bag'anasi  boylap  tartiw  menen 

iiy  "muskulli  korset"  jaratiwg'a  qaratiladi.

---

 

Sing'an  omirtqanin'  pu'tinligin  tiklew  maqseti  bul  jag'dayda  qoyilmaydi.  Omirtqa  bag'asi 

qiysiqlig'i  keyinshelli  qon'isi  bo'limlerdin'  maslasiwi,  kompensaciya  qiliw  esabinan  tuwirlanadi.Korset 

ta  qoyilmaydi.  Bul  usil  V.V.Gorinevskaya  ha'm  E.F.  Drevingler  ta'repinen  usil  qiling'an  bolip, 

ma'mleketimizde ken' qollaniladi. 

 

Qiysiq  ju'zede  qoltiq  asti  bo'liminen  tartip,  omirtqa  bag'anasina  og'i  boylap  tu'siwshi  awirliwdi 

jog'altiladi,    bunin'  ushin  fiziologik  qiysa

ta'biiy  qiysiqliqlardi  toltirip  tursa  bolg'ani,    omirtqalardin'  arqag'a  bu'gilgenligin  olar  ku'sheytirmewi 

kerek  (221-su'wret).  Nawqas  birinshi  ku'nnen  aq  fizikaliq  ta'rbiya  menen  shug'illaniw

jatiw  rejimi  mu'ddeti  1,5-2  ay.  4

u'lken jasta fizik ku'sh penen baylanisli isler qiliwi,  jaraqatlang'annan bir jil o'tkenshe ruxsat etilmeydi. 

 

ASTE-AQIRIN REPOZICIYA qi

 

Metod  principleri.  Repoziciya  qiliw  omirtqa  bag'anasinin'  arqag'a  bu'giliwin  1

dawaminda  basqishli  asiriw  ha'm  keyinshelli  ekstenzion  korset  qoyiwdan  ibarat.  Repoziciya  nawqas 

orninda (astina qatti taxta menen) bel tarawina ken' dastiqsha qoyip a'melge asiriladi. 2

dastiqsha  ba'lentligi  asirilip,  7

orinlanatug'an  repoziciyani  omirtqa  bag'anasin  arqa  ju'zege 

bu'getug'in arnawli konstrukciyalar  (reklinator) ja'rdeminde amelge asirsada boladi (222

 

En' qolay maslama bolip,  Yumashev ha'm avtorlari using'an,  rezinali u'sh bo'lmeli u'stpe

jaylasqan,  ishine hawa 

Sing'an  omirtqanin'  pu'tinligin  tiklew  maqseti  bul  jag'dayda  qoyilmaydi.  Omirtqa  bag'asi 

qiysiqlig'i  keyinshelli  qon'isi  bo'limlerdin'  maslasiwi,  kompensaciya  qiliw  esabinan  tuwirlanadi.Korset 

l  usil  V.V.Gorinevskaya  ha'm  E.F.  Drevingler  ta'repinen  usil  qiling'an  bolip, 

ma'mleketimizde ken' qollaniladi.  

Qiysiq  ju'zede  qoltiq  asti  bo'liminen  tartip,  omirtqa  bag'anasina  og'i  boylap  tu'siwshi  awirliwdi 

jog'altiladi,    bunin'  ushin  fiziologik  qiysayiwlari  astina  bolishlar  qoyip,    ja'rdem  beriledi.  Jastiqshalar 

ta'biiy  qiysiqliqlardi  toltirip  tursa  bolg'ani,    omirtqalardin'  arqag'a  bu'gilgenligin  olar  ku'sheytirmewi 

su'wret).  Nawqas  birinshi  ku'nnen  aq  fizikaliq  ta'rbiya  menen  shug'illaniw

2  ay.  4-6  ay  o'tken  son'  jumisqa3layaqatlilig'i  haqqinda  so'z  ketedi.  Biraq 

u'lken jasta fizik ku'sh penen baylanisli isler qiliwi,  jaraqatlang'annan bir jil o'tkenshe ruxsat etilmeydi. 

AQIRIN REPOZICIYA qiliw usili ushin ko'rsetpeler tezde repoziciya qilig'ani siysaqli.

Metod  principleri.  Repoziciya  qiliw  omirtqa  bag'anasinin'  arqag'a  bu'giliwin  1

dawaminda  basqishli  asiriw  ha'm  keyinshelli  ekstenzion  korset  qoyiwdan  ibarat.  Repoziciya  nawqas 

nda (astina qatti taxta menen) bel tarawina ken' dastiqsha qoyip a'melge asiriladi. 2

dastiqsha  ba'lentligi  asirilip,  7-10  ku'nlerde  10-12  smge  alip  bariladi.  A'ste  aqirinliq  penen 

orinlanatug'an  repoziciyani  omirtqa  bag'anasin  arqa  ju'zege  a'stelik  penen  jazdiriwdi  a'melge  asirip,  

bu'getug'in arnawli konstrukciyalar  (reklinator) ja'rdeminde amelge asirsada boladi (222

En' qolay maslama bolip,  Yumashev ha'm avtorlari using'an,  rezinali u'sh bo'lmeli u'stpe

Sing'an  omirtqanin'  pu'tinligin  tiklew  maqseti  bul  jag'dayda  qoyilmaydi.  Omirtqa  bag'asi 

qiysiqlig'i  keyinshelli  qon'isi  bo'limlerdin'  maslasiwi,  kompensaciya  qiliw  esabinan  tuwirlanadi.Korset 

l  usil  V.V.Gorinevskaya  ha'm  E.F.  Drevingler  ta'repinen  usil  qiling'an  bolip, 

Qiysiq  ju'zede  qoltiq  asti  bo'liminen  tartip,  omirtqa  bag'anasina  og'i  boylap  tu'siwshi  awirliwdi 

yiwlari  astina  bolishlar  qoyip,    ja'rdem  beriledi.  Jastiqshalar 

ta'biiy  qiysiqliqlardi  toltirip  tursa  bolg'ani,    omirtqalardin'  arqag'a  bu'gilgenligin  olar  ku'sheytirmewi 

su'wret).  Nawqas  birinshi  ku'nnen  aq  fizikaliq  ta'rbiya  menen  shug'illaniwi  lazim.  Orinda 

6  ay  o'tken  son'  jumisqa3layaqatlilig'i  haqqinda  so'z  ketedi.  Biraq 

u'lken jasta fizik ku'sh penen baylanisli isler qiliwi,  jaraqatlang'annan bir jil o'tkenshe ruxsat etilmeydi.  

liw usili ushin ko'rsetpeler tezde repoziciya qilig'ani siysaqli. 

Metod  principleri.  Repoziciya  qiliw  omirtqa  bag'anasinin'  arqag'a  bu'giliwin  1-2  ha'pte 

dawaminda  basqishli  asiriw  ha'm  keyinshelli  ekstenzion  korset  qoyiwdan  ibarat.  Repoziciya  nawqas 

nda (astina qatti taxta menen) bel tarawina ken' dastiqsha qoyip a'melge asiriladi. 2-3 ku'nnen son' 

12  smge  alip  bariladi.  A'ste  aqirinliq  penen 

a'stelik  penen  jazdiriwdi  a'melge  asirip,  

bu'getug'in arnawli konstrukciyalar  (reklinator) ja'rdeminde amelge asirsada boladi (222--su'wret). 

En' qolay maslama bolip,  Yumashev ha'm avtorlari using'an,  rezinali u'sh bo'lmeli u'stpe- u'st 

 

---

 

Toltirilatug'in reklinator esaplanadi.

Bo'lmeler  bir-birinen  ajiratilg'an,    siyimi  15,  10 

ha'm  5  l  ge  ten'.  Omirtqa  bag'anasin  arqag'a  bu'giw 

da'rejesi maslama bo'lmeleri basqishpa

menen  toltirilip  basqariladi.  Hawa  reklinatorinda 

nawqaslar  metall  konstrukciyalarg'a  salistirg'anda 

o'zlerin jaqsi sezedi. 

A'ste-  aqirin  repoziciya  menen  birge  fizikaliq 

ta'rbiya,    uqalaw  ha'm  fizioterapevtik  emlewler 

o'keriledi.  15-20  ku'nlerde  nawqas  jatqan  halatta 

ekstenzion korset qoyiladi.

Keyingi emlew da'rhal repoziciya qiling'an nawqaslar 

siyaqli alip bariladi. 

Omirtqa  denelerinin'  asqiniwsiz  flekcion  siniwinda 

operaciya  usilinda  bir  neshe  omirtqalardi  arqa 

bo'limlerin qatiriwg'a ko'rsetpe tuwiladi.

   Metod  principleri.    Repoziciyadan  son' 

jaraqatlang'an  omirtqa  bag'anasi  segmentinin'  o'tkir 

o'sikleri, dugalari ya'ki ko'ndelen' o'sikleri biriktiriledi. 

Solay  etip,    ju'k  omirtqa  bag'anasinin'  arqa 

jaraqatlanbag'an  bo'limge  tu'sedi,  jaraqatlang'an 

omirtqa  denesinin'  bolsa  pitiw  waqti  dawaminda 

ju'kten 

azat 

qilinadi. 

Omirtqa 

bag'anasin 

xareketsizlendiriwshi sirtqi uskeneler qollanillmaydi.

 

Toltirilatug'in reklinator esaplanadi. 

birinen  ajiratilg'an,    siyimi  15,  10 

ha'm  5  l  ge  ten'.  Omirtqa  bag'anasin  arqag'a  bu'giw 

da'rejesi maslama bo'lmeleri basqishpa-basqish hawa 

basqariladi.  Hawa  reklinatorinda 

nawqaslar  metall  konstrukciyalarg'a  salistirg'anda 

aqirin  repoziciya  menen  birge  fizikaliq 

ta'rbiya,    uqalaw  ha'm  fizioterapevtik  emlewler 

20  ku'nlerde  nawqas  jatqan  halatta 

enzion korset qoyiladi. 

Keyingi emlew da'rhal repoziciya qiling'an nawqaslar 

Omirtqa  denelerinin'  asqiniwsiz  flekcion  siniwinda 

operaciya  usilinda  bir  neshe  omirtqalardi  arqa 

bo'limlerin qatiriwg'a ko'rsetpe tuwiladi. 

pleri.    Repoziciyadan  son' 

jaraqatlang'an  omirtqa  bag'anasi  segmentinin'  o'tkir 

o'sikleri, dugalari ya'ki ko'ndelen' o'sikleri biriktiriledi. 

Solay  etip,    ju'k  omirtqa  bag'anasinin'  arqa 

jaraqatlanbag'an  bo'limge  tu'sedi,  jaraqatlang'an 

bolsa  pitiw  waqti  dawaminda 

ju'kten 

azat 

qilinadi. 

Omirtqa 

bag'anasin 

xareketsizlendiriwshi sirtqi uskeneler qollanillmaydi. 

---

 

 

Sing’an omirtqani operaciyadan aldin bir zumda jabiq usilda ya’ki a’ste aqirinliq penen 

tuwirlanadi. 

 

Arqa miy kanali alding’i diywali ziyanlanbay omirtqalardin’ turaqli siniwinda Civyan ha’m Ramix 

temir tartqishi, Beysflog kontraktori ya’ki Yumashev

alloplastik biriktiriwdi a’melge asiriw mu’mkin. Yumashev

eki joqari ha’m eki pa’ste jaylasqan omirtqalarda qatiriladi(223

Operaciyadan keyingi da’wirde dawalawshi fizik tarbiya ha’m uqalawg’a u’lken u’lken itibar beriledi,olar 

arqa muskullerdi bekkemlewge qaratilg’a

Orninda jatiw rejimi mu’ddeti omirtqa bag’anasi siniwinin’ xarakteri ha’m operaciya waqtinda arqa 

muskuller ziyanlaniw ko’lemine baylanisli. Yumashev

ayaqqa tursa, Civyan Ramix apparati isletilgende

muskuller ko’birek ziyanlang’anda) Orinda jatiw rejimi mu’ddeti 3 ha’ptege shekem uzaytiriladi. 2

o’tkennen son’ is qa’biletinin’ tikleniwi haqqinda so’z baradi.

   “Partlap”  siniwda  dirildek  yadro  s

menen  interpoziciya)  ha’m  qadaqlaniw  processine  kesent  etedi,  sonin’  ushin  bunday  jag’daylarda 

sing’an omirtqa denesin alip taslap, ornin su’yek transplantanti menen almastirg’an maqul.

Sing’an omirtqani operaciyadan aldin bir zumda jabiq usilda ya’ki a’ste aqirinliq penen 

miy kanali alding’i diywali ziyanlanbay omirtqalardin’ turaqli siniwinda Civyan ha’m Ramix 

temir tartqishi, Beysflog kontraktori ya’ki Yumashev-Silin usilinda arqa muskullerdi ziyanlamay 

alloplastik biriktiriwdi a’melge asiriw mu’mkin. Yumashev-Silin usilinda ziyanlang’an omirtqadan tisqari 

eki joqari ha’m eki pa’ste jaylasqan omirtqalarda qatiriladi(223-su’wret). 

Operaciyadan keyingi da’wirde dawalawshi fizik tarbiya ha’m uqalawg’a u’lken u’lken itibar beriledi,olar 

arqa muskullerdi bekkemlewge qaratilg’an. 

Orninda jatiw rejimi mu’ddeti omirtqa bag’anasi siniwinin’ xarakteri ha’m operaciya waqtinda arqa 

muskuller ziyanlaniw ko’lemine baylanisli. Yumashev-Silin operaciyasinan 4-

ayaqqa tursa, Civyan Ramix apparati isletilgende-14-16 ku’nnen son’ metal plastinalari isletilgende (arqa 

muskuller ko’birek ziyanlang’anda) Orinda jatiw rejimi mu’ddeti 3 ha’ptege shekem uzaytiriladi. 2

o’tkennen son’ is qa’biletinin’ tikleniwi haqqinda so’z baradi. 

“Partlap”  siniwda  dirildek  yadro  sing’an  omirtqa  bo’lekleri  arasina  kirip  qaladi(disk  toqimalari 

menen  interpoziciya)  ha’m  qadaqlaniw  processine  kesent  etedi,  sonin’  ushin  bunday  jag’daylarda 

sing’an omirtqa denesin alip taslap, ornin su’yek transplantanti menen almastirg’an maqul.

Sing’an omirtqani operaciyadan aldin bir zumda jabiq usilda ya’ki a’ste aqirinliq penen 

miy kanali alding’i diywali ziyanlanbay omirtqalardin’ turaqli siniwinda Civyan ha’m Ramix 

Silin usilinda arqa muskullerdi ziyanlamay 

inda ziyanlang’an omirtqadan tisqari 

Operaciyadan keyingi da’wirde dawalawshi fizik tarbiya ha’m uqalawg’a u’lken u’lken itibar beriledi,olar 

Orninda jatiw rejimi mu’ddeti omirtqa bag’anasi siniwinin’ xarakteri ha’m operaciya waqtinda arqa 

-6 ku’nnen keyin nawqaslar 

ku’nnen son’ metal plastinalari isletilgende (arqa 

muskuller ko’birek ziyanlang’anda) Orinda jatiw rejimi mu’ddeti 3 ha’ptege shekem uzaytiriladi. 2-3 ay 

ing’an  omirtqa  bo’lekleri  arasina  kirip  qaladi(disk  toqimalari 

menen  interpoziciya)  ha’m  qadaqlaniw  processine  kesent  etedi,  sonin’  ushin  bunday  jag’daylarda 

sing’an omirtqa denesin alip taslap, ornin su’yek transplantanti menen almastirg’an maqul.

 

 

---