H jamolxonov



Download 1,67 Mb.
bet4/240
Sana23.01.2022
Hajmi1,67 Mb.
#402821
1   2   3   4   5   6   7   8   9   ...   240
Bog'liq
хозирги озбек адабий тили

Jargon va argolar — ma'lum ijtimoiy guruhlarga, masalan, o'g'rilarga, sportchilarga yoki talabalarga xizmat qiladigan yasama til. Bunday «til» elementlari (jargonizm va argotizmlar) adabiy tilda ishlatilmaydi.

Funksional stillar — tilning vazifaviy uslublari. Bunday uslublar inson faoliyatining u yoki bu sohasiga xoslangan nutqni qoliplaydi. Chunonchi:

  1. rasmiyish uslubi. Bu uslub ma’muriy-idoraviy hujjatlar tilini qoliplaydi;

  2. ilmiy uslub — ilmiy asarlar tilini va ilmiy nutqni qoliplaydi; 3) publitsistik uslub — ommabop asarlar, ma’ruzalar tilini qoliplaydi; 4) so ‘zlashuv uslubi. Bu uslubning ikki xil ko'rinishi mavjud; a) adabiy so‘zlashuv uslubi; b) oddiy (jonli) so'zlashuv uslubi; 5) badiiy uslub. Bu uslub badiiy asar tilini va badiiy nutqni qoliplaydi.

Adabiy til bilan funksional uslublar o'rtasidagi munosabatlar quyidagicha: rasmiy ish uslubi, ilmiy uslub, publitsistik uslub adabiy til me’yorlariga tayanadi. demak, adabiy tilga zid qo'yilmaydi; so'zlashuv uslubining «а» ko'rinishi ham shunday: unda dialektizm, jargonizm va vulgarizmlarqatnashmaydi; so'zlashuv uslubining «Ь» ko'rinishi esa nutqning maxsus tayyorgarliksiz bo'lishi, erkin muomalaga asoslanishi bilan xarak- terlanadi. («Leksemalarning nutq ko'rinishlariga xoslanishi» mavzusiga qarang.)

Adabiy tilga munosabat jihatdan badiiy uslub alohida baholanadi; u, odatda. badiiy asar tilini belgilaydi, badiiy asar tilida esa adabi'- til me’yorlaridan chetga chiqish hollari ko'p uchraydi: obraz va personajlai nutqini tipiklashtirish zarurati shuni taqozo qiladi. Quyidagi misollarga e’tibor beravlik;

э


  1. Asadbek molodes! Visshiy klass! — dedi u. — Aniq topibdi. Endi и bilan hazillashib bo'lmaydi. (T.M.)

  2. U qizig'ar mashinasini Qorciqamishga qarab uchirdi... (T.M.)

  3. Akamullo, akamullo, sizni yo ‘qloshopti, idoraga yo 'qloshopti.

  • Nima gap ?

  • Hojar ayani bachasi sahroda borkan ekan ... Bo'ronda qolgan ekan ... Qaytib kelmopti ... So‘g‘in Xojanazar akoning duxtori bo'ronga qolip o'lipti ...

Hoshim yugurganicha chiqib ketdi. Mahmuda bilan Mohidil bir-biriga hayron qarab qolishdi! (J.A.)

Birinchi misoldagi nutqiy parchada grammatik-sintaktik varvarizm («Asadbek molodes!», «Visshiy klass»), ikkinchi gapda vulgarizm («qizig'ar»), uchinchi misoldagi dialogda esa o'zbek-tojik ikki tilliligi ta'sirida bo'lgan o'zbekshevalariningso'zlari («akamullo» «bacha», «duxtor», so'g'in» kabi leksik dialektizmlar), shu shevaga xosgrammatik formalar («yo‘qloshopti», «kelmopti» kabi grammatik dialektizmlar), aka so'zining ako shaklidagi dialektal ko'rinishi (leksik-fonetik dialektizm) qo'llangan. Bunday qo'Ilanishlar adabiv til uchun me’yor etnas albatta, ammo ular badiiy uslub talabiga ko'ra ishlatilgan, natijada badiiy asarning g'oyaviy-estetik jihatlarini ta'sirli. ishonarli qilib ifodalashga erishilgan.




  1. Download 1,67 Mb.

    Do'stlaringiz bilan baham:
1   2   3   4   5   6   7   8   9   ...   240




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish