Gregorius Santi Crisogoni Polycarpus [Collectio Canonum] Polycarpus

a) itaque R.

Polycarp 5.5.13

1059

13. Iulius papa universis episcopis.

Non oportet quemquam iudicare aut dampnare, antequam suos accusatores presentes habeat a

locumque defendendi atque spatiosum ad abluenda crimina.

a) quequam K.

Polycarp 5.5.14

1060

14. Damasus papa Stephano archiepiscopo.

Discutere episcopos et summas ecclesiasticorum causas negotiorum metropolitanos una cum

omnibus suis comprovincialibus, ita ut nemo ex eis desit et omnes singulorum concordent

negotiis, licet, sed diffinire eorum atque ecclesiarum summas querelas causarum vel dampnare

episcopos absque huius sancte sedis auctoritate minime licet, quoniam omnes appellare, si

necesse fuerit, et eius fulciri auxilio oportet. Nam ut nostis, synodum sine eius auctoritate fieri

non est catholicum nec episcopus nisi legitima synodo et suo tempore apostolica vocatione

congregata diffinite dampnari potest, neque ulla concilia umquam rata leguntur, que apostolica

non fuerint fulta auctoritate.

Polycarp 5.5.15

1061

15. Innocentius Rufo Gerontio Soffronio Flaviano Macedonio Prosdocio et Aristeo episcopis a

per Macedoniam constitutis.

Grave non oportuit videri mentibus vestris piissimis cuiuscumque retractare iudicium, quia b

veritas sepius exagitata magis splendescet in luce et pernicies revocata in iudicium gravius et

sine p.nitentia condempnatur. Nam fructus divinus est, in iusticiam sepius recenseri , fratres c d

karissimi.

a) gerentio C.

b) retractari CR.

c) sive R.

d) recensiri M.

Polycarp 5.5.16

1062

16. Eleutherius papa.

Non prius iudex litigantibus sua velit sententia obviare, nisi quando ipsi peractis omnibus nichil

habeant in questione , quod proponant. Et tamdiu actio ventiletur , quousque ad rei veritatem a b b c

perveniatur. Frequenter enim interrogari oportet, ne aliquid pretermissum forte remaneat,

quod adnecti conveniat. Induci. enim non modic. ad inquirendum dand. sunt, ne aliquodd

prepropere agi a quacumque part. videatur, quia per supreptionem multa proveniunt. e f

a) questionem C.

b) ventiletur actio C; ventiletur R.

c) om. K.

d) aliquid CR.

e) prepere (korr.) C; perpropere R.

f) subrectionem R.

Polycarp 5.5.17

1063

17. Adrianus papa.

Iudex criminosum discutiens non ante sententiam proferat finitivam, quam aut reus ipse

confiteatur aut per testes idoneos convincatur.

Polycarp 5.5.18

1064

18. Idem.

Caveant iudices ecclesie, ne absente eo, cuius causa ventilatur, sententiam proferant, quia a a

irrita erit, immo et causam in synodo pro facto dabunt. b b

a) causa cuius M.

b) profecto K.

Polycarp 5.5.19

1065

19. Ex dictis Augustini in libro de civitate Dei. a

Omnes caus. primitus per auctoritatem veritatis ventiland. sunt, que sint, cuius sint, b c

quomodo sint, quales sint, docte aut indocte, parv. an magn., note sint aut ignote, longi d e f

temporis an parvi , aut antiqui hostis consuetudinis reperte sint. Hec omnia iudex cum g

equalitate discernere debet.

a) Inskr. om. M; Inskr. am Rand C.

b) Absatz M.

c) quomodo C.

d) cuius C.

e) aut C.

f) an K.

g) pravi C.

Polycarp 5.5.20

1066

20. Ex concilio Cartaginensi . a b

Si autem presbiteri vel diacones fuerint accusati, adiuncto sibi ex vicinis locis proprius

episcopus legitimo numero collegarum, una secum in presbiteri nomine episcopi sex, in diaconi

tres, ipsorum causam discutiant, eadem dierum et dilationum et a communione remotionum et

discussione personarum inter accusatores et eos, qui accusantur, forma servata. Reliquorum

autem clericorum causas etiam solus episcopus loci agnoscat et finiat.

a) Inskr. om. M.

b) folgt Cap. IIII C; folgt IIII R.

Polycarp 5.5.21

1067

21. De eodem.

Hoc etiam placuit, ut a quibuscumque iudicibus ecclesiasticis ad alios iudices ecclesiasticos,

ubi est maior auctoritas, fuerit provocatum, non eis obsit, quorum fuerit soluta sententia, si a b

convinci non potuerint vel inimico animo iudicasse vel aliqua cupiditate aut gratia depravati. b

Sane si ex consensu partium iudices electi fuerint, etiam a pautiori numero, quam constitutum

est, non liceat provocari.

a) folgt nochmals provocatum - quorum M.

b) sicut vinci K.

Polycarp 5.5.22

1068

22. Ex VII. libro codicis Iustiniani . a

Cessante quoque causa peremptorii edicti adversus eos, qui ammoniti iudicio adesse b c

noluerunt, sententiam ab iudice posse ferri certum est. d

a) iustinioni M.

b) Cesante M.

c) pretorii R.

d) fieri K.

Polycarp 5.5.23

1069

23. De eodem. a

Si , ut proponis, preses provinci. certum locum caus. cognoscend. dedisset, alibi per b c d

correptionem aditus sententia adversus te absentem protulit, quod ita gestum est, ad effectum e f

iuris expectare minime oportet.

a) Inskr. om. M.

b) i M.

c) folgt locum K.

d) p R.

e) sententiam C.

f) absente C.

Polycarp 5.5.24

1070

24. Ex eodem.

Ea, que statuuntur adversus absentes, non per contumatiam, scilicet denuntiationibus,

nequaquam ex more conventos , iudicat. rei firmitatem non optinere certum est. a b

a) conventis C.

b) firmitate M.

Polycarp 5.5.25

1071

25. De eodem. a

Cum non voluntatis tue arbitrio, sed necessitate profectus es, quicquid contra absentem a

statutum fuerit, quando absenti. necessaria causa sit, officere tibi iuris ratio non permittit.

a) Inskr. om. M.

b) um M.

Polycarp 5.5.26

1072

26. Ex eodem.

Cum presentibus partibus litem inchoatam proponas, si postea quam contra te licet absentem a

pronuntiatum est, intra prefinitum diem non appellasti, latam sententiam rescindi postulanti

mult. sacr. constitutiones refragantur.

a) inoboatam R.

Polycarp 5.5.27

1073

27. De eodem.

Constitit in quacumque causa sive privata sive publica sive fiscali, ut cuicumque data fuerit

peccunia vel iudici vel adversario, amittat actionem is , qui diffidentia iust. sententi. in a b

pecuni. corruptelas spem negotii reposuerit.

a) actione K.

b) his MC.

Polycarp 5.5.28

1074

28. Ex eodem.

Neque suam neque decessoris sui sententiam quemquam posse revocare, in dubium non venit.

Nec necesse est ab huiusmodi decreto interponere provocationem, explorati iuris est. a

a) esse C.

Polycarp 5.5.29

1075

29. De eodem.

Sententia, que dicta fuerit, cum scripta non esset, nec nomen quidem sententi. habere

mereatur, nec ad rescissionem perperam decretorum appellationis sollemnitas requiratur.

Polycarp 5.5.30

1076

30. Ex eodem.

De eo qui pretio depravatus vel gratia perperam iudicaverit, ei vindicta, quem leserit, non a

solum estimationis dispendii, sed etiam litis discriminis prebeatur.

a) folgt vic K.

Polycarp 5.5.31

1077

31. Gregorius.

Omnes itaque caus., que vel pretorio iure vel civili tractantur negotio, episcoporum sententiis

terminat. perpetua stabilitate permaneant. Nec liceat ulterius retractari negotium, quod

episcoporum sententiis fuerit definitum . a

a) diffinitum C.

Polycarp 5.5.32

1078

32. Ex concilio Antioceno.

Si quis episcopus criminaliter accusatus ab omnibus, qui sunt intra provintiam, episcopis

exceperit unam consonamque sententiam, ab aliis ulterius iudicari non poterit, sed que ab a

omnibus prolata est sententia, firma et rata permaneat. b

a) ultius M.

b) con K.

Polycarp 5.5.33

1079

33.a

Incerta nemo umquam pontificum iudicare presumat, quia quamvis vera sint, non tamen

credenda sunt, nisi que manifestis indiciis comprobantur, nisi que manifesto iudicio b c c

convincuntur, nisi que iudiciario ordine publicantur. d

a) kein Absatz zu V 5,32 C.

b) iudiciis KR.

c)-c) et K.

d) et K.

Polycarp 5.5.34

1080

34. Ex Sardicensi concilio.

Osius episcopus dixit: Providendum est, ut si in aliqua provincia forte aliquis episcopus contra

fratrem suum episcopum litem habuerit, unus e duobus ex alia provincia non advocet

episcopos ad iudicium.

Polycarp 5.5.35

1081

35.

Gaudentius episcopus dixit: Addendum, si placet, huic sententi., quam plena sanctitate

protulistis, ut cum aliquis episcopus depositus fuerit eorum episcoporum iudicio, qui in vicinis

locis commorantur, et proclamaverit agendum sibi negotium in urbe Roma, alter in eius a

cathedra post appellationem eius, qui videtur esse depositus, omnino non ordinetur, nisi causa

fuerit in iudicio Romani episcopi determinata . b

a) folgt episcopus C.

b) determinetur M; determinetur korr. in determineta C.

Polycarp 5.6.1

1082

[VI.] De monomachia. a

1. Nicholaus papa Lothario.

Monomachiam vero in lege non adsumimus, quam preceptam fuisse non reperimus. Quam licet

quosdam inisse legamus, sicut secundum David et Goliam sacra prodidit hystoria, nusquam b

tamen, ut pro lege teneatur, alicubi divina sancit auctoritas, cum hec et huiuscemodi sectantes

Deum solummodo temptare videantur.

a) Zahl om. M; V. KCR.

b) om. K.

Polycarp 5.7.1

1083

[VII.] Quod sententia potest corrigi vel in melius mutari . a b

1. Innocentius.

Veniam nunc ad Maximum quasi ad quoddam thema Fotinum , et quod mihi anxium est ac c

difficillimum. Maiorum meorum revolvam sententias. Fuerat de illo quoquo pacto, ut etiam

ipsi commeministis, aliquid utique gravius constitutum. Verum quoniam id per rumorem

falsum, ut asseritis, subreptum huic sedi et elicitum per insidias demonstratis, quia res ad

salutem rediit, veniam nos hinc in tantum vobis annitentibus post condempnationem more d e f

apostolico subrogamus tantisque vestris assertionibus vobisque tam bonis, tam caris non dare

consensum omnibus duris rebus durius arbitramur. Pro vestra ergo approbatione, fratres

karissimi, et sententia ac postulatione episcopum Photinum habetote. Licitum est ita g

constituere, ut deprecamini, et nostram in melius conversam sententiam labore vel testimonio

vestro compotem vobis suscipite atque Eustasium a me sepissime comprobatum noliteh

expectare, ut diaconii gratia expolietur. Sollicitos enim vos pro salute libenter audio, contra i

caput etiam, si faciendum est, non libenter admitto. Cui manum porrigitis, vobiscum porrigo, j k

cui porrigo, mecum porrigite.

a) Zahl om. MK; VI. CR.

b) commutari C.

c) fonium C.

d) om. C.

e) nobis MR.

f) admittentibus C.

g) fotium (korr.) C.

h) folgt nochmals comprobatum nolite M.

i) nos R.

j) capitulum C.

k) vos C.

Polycarp 5.7.2

1084

2. Ex epistola Nicholai pape ad regem Carolum . a b b

Nam sedis apostolice sententia tanta semper consilii moderatione concipitur, tanta pacienti. c c c

maturitate decoquitur, tantaque deliberationis gravitate profertur , nec immutari necessarium d

ducat, nisi forte sic prolata sit, ut retractari possit vel immutanda secundum premisse tenorem e

conditionis existat.

a) om. M.

b) Karolum regem K.

c) sententia sedis apostolice C.

d) folgt ut KC.

e) om. R.

Polycarp 5.8.1

1085

[VIII.] Quod pro uno adversus plures non sit facile ferenda sententia. a

1. Augustinus in tercio libro de baptismo.

Fieri potuit, ut in obscurissima questione verius pluribus unus paucive sentirent, sed non facile b

pro uno vel paucis adversus innumerabiles religionis et unitatis viros et magno ingenio et uberic

doctrina preditos nisi pertractatis pro viribus ac perspectis rebus ferenda sententia est. d e

a) Zahl om. MK; VII. C.

b) paci ve K.

c) verbi C.

d) prospectis C.

e) folgt nochmals ferenda R.

Polycarp 5.9.1

1086

[IX.] Quando adversariis respondendum sit, quando minime. a

1. Augustinus in libro II. de civitate Dei.

Qui vel non possunt intelligere, quod dicitur, vel tam duri sunt adversitate mentis, ut etiam si

intellexerint, non ob.diant, respondent, ut scriptum est, et locuntur iniquitatem atque b

infatigabiliter vani sunt. Quorum dicta contraria, si totiens velimus refellere, quotiens obnixa

fronte statuerint non cogitare, quid dicant, dum quocumque modo nostris disputationibus

contradicant, quam sit infinitum et erumnosum et infructuosum, vides.

a) Zahl om. MK; VIII. CR.

b) quod C.

Polycarp 5.9.2

1087

2. Idem in secundo libro de sermone Domini in monte. a

Qui novit, quid respondeat, debet respondere vel propter alios, quibus desperatio suboritur, si b

propositam questionem solvi non posse crediderint, et hoc de rebus utilibus et ad c

instructionem salutis pertinentibus. Multa sunt enim, que inquiri ab otiosis possunt, et

supervacua et inania et plerumque noxia. De quibus tamen non nichil dicendum est, sed hoc

ipsum aperiendum et explicandum, cur inquiri talia non oporteat. De rebus vero utilibus

aliquando ad id respondendum est, quod interrogamur, sicut Dominus fecit, cum eum Saducei

de muliere, que VII viros habuit, cuius eorum in resurrectione futura esset. Respondit enim,

quod in resurrectione neque nubent neque uxores ducent, sed erunt sicut angeli in c.lis.

Aliquando autem ille, qui interrogat, interrogandus est aliud; quod tamen si dixerit , ipse sibi d

ad id, quod interrogavit, respondeat. Si autem dicere noluerit , non videatur his, qui adsunt, e

iniustum, si et ipse, quod interrogavit, non audiat. Nam et illi, qui interrogaverunt, temptantes,

utrum reddendum esset tributum, interrogati sunt aliud, id est cuius haberet nummus

imaginem, qui ab ipsis prolatus est; et quia dixerunt, quod interrogati erant, id est c.saris

imaginem habere nummum, ipsi sibi quodammodo responderunt idem, quod Dominum f

interrogaverant. Itaque ille ex eorum responsione ita conclusit: Reddite ergo, que sunt c.saris,

c.sari, et que sunt Dei, Deo. Cum autem principes sacerdotum et seniores populi

interrogassent, in qua potestate illa faceret, interrogavit eos de baptismate Iohannis, et cum

nollent dicere, quod contra se videbant dici, de Iohanne autem nichil mali dicere auderent

propter circumstantes: Nec ego, inquit, vobis dicam, in qua potestate hec facio. Quod g

iustissimum apparuit circumstantibus. Hoc enim se dixerunt nescire, quod non nesciebant, sed

dicere nolebant. Et revera iustum erat, ut qui sibi volebant responderi, quod interrogaverant,

prius ipsi facerent, quod erga se fieri postulabant. Quod si fecissent, ipsi sibi utique

respondissent.

Explicit liber V. h h h

a) I C. o

b) de quibus K.

c) om. C.

d) folgt ille K.

e) noluerint R.

f) qui R.

g) h(oc) C.

h) om. KR.

Polycarp 6.1.1

1088

Incipit liber VI.

[I.] De imperatoribus et principibus et reliquis laicis eorumque ministerio. a

1. Clemens papa.

Omnes principes terre et cunctos homines episcopis ob.dire et capita sua submittere eorumque

adiutores existere precipiebat sanctus Petrus, ut omnes pariter fideles et cooperatores legis b

Dei monstrarentur, ne de eis dicatur: `Confundentur et erubescent omnes qui pugnant

adversum te, et erunt quasi non sint, et peribunt viri qui contradicunt tibi. queres eos et non

invenies eos viros rebelles tuos: Erunt quasi non sint et veluti consumptio hominis bellantis

adversum te'. Omnes ergo, qui eis contraeunt , ita dampnatos et infames usque ad c d

satisfactionem monstrabat, et ut, nisi converterentur, a liminibus ecclesie alienos esse

precipiebat.

a) Zahl om. MKCR.

b) et M.

c) eos C.

d) korr. in contradicunt R.

Polycarp 6.1.2

1089

2. Pius papa . a a

Lex imperatorum non est supra legem Dei, sed subtus.

a) am Rand nachgetragen C.

Polycarp 6.1.3

1090

3. Urbanus papa.

Karissimi , monemus, ut intelligatis potestatem episcoporum vestrorum in eisque Dominum a

veneretis et eos ut animas vestras diligatis et illi , quibus non communicant, non communicetis b c

et, quos eiecerint, non recipiatis. Valde enim timenda est sententia episcopi, licet iniuste

aliquem liget, quod tamen sumopere precavere debemus.

a) ohne Absatz C.

b) veneritis KR.

c) korr. in illis R.

Polycarp 6.1.4

1091

4. Alexander papa . a a

Si quis laicus erga episcopum vel actores ecclesie quamlibet se querelam habere iustam b c

crediderit, non prius primates aut alios adeat iudices, quam ipsos, a quibus se lesum existimat,

conveniat familiariter. Non semel, sed sepissime, ut ab eis aut suam iusticiam accipiat aut

excusationem. Sin autem secus egerit, ab ipsis et ab aliis communione privetur, tamquam

apostolorum patrumque contemptor.

a) om. C.

b) Christum R.

c) auctores KC.

Polycarp 6.1.5

1092

5. Stephanhus episcopus omnibus orthodoxis.

Laicis quamvis religiosi sint, nullis tamen de ecclesiasticis facultatibus aliquid disponendi

legitur umquam attributa facultas neque deinceps fieri permittimus, sed omnino interdicentes

prohibemus.

Polycarp 6.1.6

1093

6. Symacus.

Non licet laico statuendi in ecclesia habere aliquam potestatem, cui subsequendi manet

necessitas, non auctoritas imperandi.

Polycarp 6.1.7

1094

7. Innocentius papa Exuperio episcopo cap. III. a a

Quesitum est etiam super his, qui post baptismum administraverunt et aut tormenta sola

exercuerunt aut etiam capitalem protulerunt sententiam. De his etiam nichil legimus a b c