Glossariy abiogenez

Dislokatsiyalar - (lot. Dislocatio siljish) - 1) kristallarda - kristall panjara nuqsonlari; bunda chiziqlar bo‘ylab yoki ularga yaqin joylarda atom qatlamlarining to‘g‘ri joylashishi buzilgan bo‘ladi. 2) geologiyada - Yer po‘stidagi endogen (tektonik harakatlar, magmatik, metamorfik jarayonlar) va ekzogen (muzliklar harakati, ko‘chki, karst, daryo eroziyasi va b.) jarayonlar natijasida tog‘ jinslari dastlabki yotish holatining o‘zgarishi. D. burma hosil qiluvchi (plikativ) va uzilish (dizyunktiv)ga bo‘linadi, goho yana inyektiv D.
Dissotsiatsiya - (parchalanish) - issiqlik, yorug‘lik, radioaktiv nurlanish ta’sirida moddalar molekulalarining nisbatan soddaroq molekula, radikal, atom va ionlarga bo‘linishi. Ta’sir etuvchi omillar turiga (issiqlik, nur, zarrachalar oqimi va b.) ko‘ra D. termik, fotokimyoviy va elektrolitli bo‘ladi. Ayrim D.da qattiq moddalar parchalanishidan gaz ajralishi kuzatiladi.
Elektron – yadroning elektr maydoni bo’ylab harakatlanuvchi manfiy zaryadlangan zarracha. Elektronlar yadro atrofida, undan qat’iy va aniq masofalardagi orbitalar bo’ylab harakatlanadi. Elektronning yadroga yaqinroq orbitaga o’tishida, elektronning energiyasi kamayadi. Harakatlanayotgan elektron zaryadi, atomning magnit maydonini yuzaga keltiradi.
Emanatsiya (lot. yetapagyu - ajralib chiqish, tarqalish) — diniy falsafiy termin. Bunga ko‘ra, moddiy olam ilohiy ibtido (xudo)dan asta-sekin, bosqichmabosqich ajralib chiqadi.
Emigratsiya – neft yaratuvchi jinslar ichida hosil bo’lgan suyuq va gazsimon mahsulotlarni ulardan sirqib chiqib kollektorga siljib, ko’chib o’tishi.
Endogen geologik jarayonlar – asosan ichki kuchlar tufayli erning ichki qismida paydo bo‘ladigan geologik jarayonlar.
Eon (eonotema) – eng yirik geoxronologik birlik bo‘lib, uning davomiyligi ko‘plab million, hatto, milliard yillarni tashkil etadi. Yer tarixida arxey, proterozoy va fanerozoy eonlari ajratiladi. Arxey va proterozoy tokembriy yoki kriptozoy nomi bilan yuritiladi.
Epoxa (bo‘lim) – bu geologik davrning bir qismi bo‘lib, bir necha o‘n million yilni qamrab oladi. Epoxalarning nomi vaqt ketma-ketligiga asosan erta, o‘rta va kechki bo‘lishi mumkin. Ba’zi epoxalar o‘zining xususiy nomiga ega.
Era (eratema) – eonning bir qismi bo‘lib, uning davomiyligi bir necha yuz million yilni o‘z ichiga oladi. Eralar Yerning va undagi organik dunyoning yirik rivojlanish bosqichlarini aks ettiradi. Eralar orasidagi chegaralar organik dunyo rivojlanishidagi tub o‘zgarish bosqichlarini xarakterlaydi. Fanerozoy eonida uchta: paleozoy, mezozoy va kaynozoy eralari ajratiladi.