Geografiya va ekologiya fakulteti ekologiya va hayot faoliyati xavfsizligi kafedrasi

Turar-joy zonalari.Bu o‘z ichiga aholi yashaydigan uylar, ma’muriy idoralar, ilmiy markazlar, oliy va o‘rta maxsus o‘quv markazlari, tibbiy muassasalar, sport inshootlari kabilarni oladi.
1975 yilda tasdiqlangan “Qurilish normasi va qoidasi”ga asosan 1 kishi uchun 13.5m² yer maydoni ajratiladi. Kelajakda esa 1 kishi uchun 18m^{2 ye}r maydoni ajratilishi ko‘zda tutilmoqda.
Shaharda havoning toza bo‘lishi, shahardagi shamol tezligiga ko‘p jihatdan bog‘liq. Buning uchun shaharda shamol tezligi sekundiga 1-1.5 metr bo‘lishi kerak. Aholini toza havo bilan ta’minlashda uylarni shamollatib turilishi muhim, havo tezligi hovlida yoki uyda yerdan 2 metr yuqoridan o‘lchanadi. Shamolning tezligi 5-7 metrdan oshsa, bunday shamol tezligi yuqori hisoblanib, kuz, bahor, qish oylarida inson sog‘lig‘iga salbiy ta’sir qiladi. Shaharda harorat shahar tashqarisinikidan yuqori bo‘ladi, bu esa haroratlar farqiga ko‘ra shamol tezligini oshishiga sababchi bo‘ladi.
Uy-joy qurish uchun qulay loyihalar tanlanadi, 5,9,12 qavatli binolar loyihasi ma’qul hisoblanib, bunday binolar orasida shamol harakatining to‘g‘ri yo‘nalishi ko‘zda tutiladi.
Umuman, shamol tezligini daraxtlar va ko‘p qavatli uylar yordamida 1 xil me’yorda ushlab turish mumkin.
Tashqi transport zonasi. Aholi sog‘lig‘ini saqlashda tashqi transport zonasini shaharga ta’siri kam qilib joylashtirish muhim. Masalan: shaharlar o‘rtasida qatnovchi avtobuslar shovqini, shahar ichida qatnovchi avtobuslarnikidan yuqori. Shu sababli avtovokzallar shahardan 300-500 m chetda bo‘lishi lozim.
Katta temir yo‘llarning shovqin darajasi ham yuqori, bundan tashqari, ularda harakatlanuvchi vositalar havoga zararli tutunlarni chiqa-radi. Hozirda elektrovozlarning yaratilishi bunday noxush holatlarning oldini oldi. Ekologik normalarga ko‘ra aeroportlar 5 sinfga bo‘linadi. 1 va 2 sinf aeroportlari bilan aholi yashash joylari orasidagi masofa kamida 30 km bo‘lishi lozim, 3 sinf aeroportlari 20 km uzoqlikda, 4 va 5 sinf aeroportlari 5-10 km uzoqlikda qurilishi kerak. Bunday bo‘linishda samolyot og‘irligi, motor kuchi va shovqini hisobga olinadi.